Đồng hành cùng xăng E5

Năng lượng Mới số 336

Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp bằng chính sách

PV: Dư luận từng nghi ngờ khả năng đi vào cuộc sống của xăng sinh học, bởi cơ chế chính sách chưa thực sự tạo được sân chơi hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Xin quý vị giải thích về điều này? (cán bộ hưu trí Quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội)

Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng: “Từ khi xây dựng Đề án năm 2007, Chính phủ đã lên các phương án ưu đãi về đất đai, tài chính, thuế hoạt động DN cho các đối tượng liên quan. Tất nhiên, khi đi vào thực tiễn, các khó khăn còn tiếp tục được tính đến và cần thời gian căn chỉnh nữa. Do nền kinh tế của chúng ta bao gồm nhiều thành phần, có định hướng xã hội chủ nghĩa nên không hề phân biệt giữa doanh nghiệp trong nước hay nước ngoài, doanh nghiệp Nhà nước hay tư nhân và tất cả đều được ưu đãi như nhau khi triển khai kinh doanh sản phẩm nhiên liệu sinh học. Về giá bán, một khi đã được bán ra thị trường, mặt hàng xăng sinh học cũng phải tuân theo nguyên tắc thị trường.

Theo tính toán, ban đầu giá thành E5 ngang bằng với xăng truyền thống. Tùy theo điều kiện kinh doanh, từng DN có thể giảm giá hay không để tạo điều kiện khuyến khích ban đầu cho người tiêu dùng. Nhà nước sẽ không bù giá, chịu lỗ thay cho DN xăng dầu”.

Phó vụ trưởng Vụ Khoa học - Công nghệ (Bộ Công Thương) Nguyễn Phú Cường: “Kinh nghiệm từ các nước trên thế giới cho thấy, có những nơi Chính phủ của họ hỗ trợ trực tiếp vào giá lên tới 14-15% cho người tiêu dùng ở thời điểm mới áp đặt. Có nước hỗ trợ thuế, phí, thậm chí cả tài chính cho các doanh nghiệp tham gia thị trường. Chỉ có một điểm chung, đó là hỗ trợ người dân hay doanh nghiệp thì cũng chỉ trong giai đoạn đầu. Ở những nước không tự chủ được nguồn cung ethanol, tỷ lệ phối trộn cao thì vấn đề cực kỳ phức tạp.

Chính phủ Việt Nam lựa chọn phương án sử dụng chính sách hỗ trợ ưu đãi đầu tư, thuê đất, trang thiết bị, thuế thu nhập doanh nghiệp, không phân biệt doanh nghiệp nào, FDI, liên doanh, DNNN hay tư nhân. Đây là cách Chính phủ hỗ trợ để sớm đưa xăng E5 ra cộng đồng, sau khi đã cân nhắc kỹ lưỡng các tác động, hài hòa lợi ích cũng như trách nhiệm xã hội giữa các bên liên quan.

Giá xăng E5, về cơ bản vẫn do giá xăng nền quyết định, bởi xăng nền chiếm tới 95%. Tăng tỷ lệ ethanol thì đương nhiên cơ hội giảm giá, phục vụ nhân dân sẽ tăng lên, và lý do chủ yếu là do giảm được giá xăng nhập khẩu (tùy % xăng nền nhập khẩu), thuế môi trường. Trong điều hành, Chính phủ sẽ tránh tối đa việc các doanh nghiệp đua nhau về giá, dẫn đến chất lượng bị ảnh hưởng, gây xáo trộn xã hội”.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng

Phó tổng giám đốc PVN Nguyễn Sinh Khang: “Giá thu mua nguyên liệu (sắn) cao, biến động theo thời vụ, nguồn vốn để đầu tư mua nguyên liệu lớn do một năm chỉ có một vụ sắn, lãi vay ngân hàng còn cao. Ngoài ra, hiện nay Nhà nước chưa có chính sách hỗ trợ tài chính cho công tác phân phối và tiêu dùng xăng E5.

Một trong những khó khăn chính dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp chưa mặn mà đầu tư cho hệ thống cửa hàng xăng sinh học là do chi phí đầu tư cửa hàng để chuyển đổi sang bán xăng E5 khá tốn kém, mất khoảng 400 triệu đồng/cửa hàng, chưa kể chi phí kinh doanh xăng E5 theo giá nguyên liệu, vận chuyển… hiện cao hơn vài trăm đồng/lít so với kinh doanh xăng truyền thống. Đến thời điểm này, cả nước mới có 3 trong số 10 doanh nghiệp đầu mối xăng dầu tham gia kinh doanh xăng E5 với tổng số 169/13.000 cây xăng trong cả nước. Ước tính, mức tiêu thụ xăng E5 trong thời gian qua của các doanh nghiệp này cũng chỉ bằng 1/8 so với xăng truyền thống.

Do vậy, PVN kiến nghị Chính phủ và Bộ Công Thương cần có chính sách dài hạn cho doanh nghiệp đầu tư vào nhiên liệu sinh học như miễn thuế nhập khẩu đối với thiết bị vật tư tồn trữ, vận chuyển, pha chế, phân phối nhiên liệu sinh học trong nước chưa sản xuất được. Đồng thời xem xét miễn thuế, phí môi trường đối với phần xăng nền để pha chế xăng E5; giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng E5 đưa vào lưu thông... Đánh giá chung cho thấy, hiện giá thành sản xuất xăng E5 không thấp hơn so với xăng thông thường do chi phí đầu tư khá lớn. Tuy nhiên về lâu dài, nhờ sử dụng nguồn nguyên liệu đầu vào khá thấp cộng với những chính sách ưu đãi về thuế và phí đang được Chính phủ xem xét sẽ giúp xăng sinh học có khả năng cạnh tranh hơn so với xăng truyền thống”.

Xăng E5, E10 tuyệt đối an toàn

PV: Thời gian qua, công tác truyền thông cùng các giải pháp để khơi thông xăng E5 ra được thị trường được các bên triển khai tương đối tích cực. Các cơ quan Nhà nước sẽ nói gì với người dân về chất lượng cũng như sự an toàn, lợi ích của xăng sinh học E5?

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) Trần Văn Vinh:  “Từ năm 2009 Bộ KH&CN đã ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xăng dầu và NLSH TCVN 8063:2009 về xăng E5. Vì vậy, khi xăng sinh học E5 phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn cũng có nghĩa hoàn toàn được lưu thông trên thị trường và an toàn khi sử dụng.

Hiện trên thế giới, nhiều quốc gia không gọi xăng E5 là xăng sinh học bởi chỉ có 5% lượng cồn được pha với xăng, tức là chỉ là phụ gia như rất nhiều loại phụ gia khác pha trộn vào. Chính vì thế xăng từ E5 tới E10 vẫn được coi là loại xăng thông thường, hoàn toàn phù hợp khi sử dụng với các động cơ hiện tại mà không cần phải hoán cải. Ngoài ra đây cũng là sản phẩm không gây ảnh hưởng tới môi trường, rất cần được đẩy mạnh tiêu thụ.

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) Trần Văn Vinh

Trước những lo ngại về điều kiện khí hậu nóng ẩm tại Việt Nam, khi sử dụng xăng pha cồn sẽ gây ảnh hưởng tới động cơ, với tư cách là cơ quan kiểm định chất lượng, tôi xin khẳng định, hàm lượng cồn trong xăng E5 đến E10 là rất thấp. Tới thời điểm này, cơ quan quản lý chất lượng cũng chưa ghi nhận trường hợp nào phản ánh hiện trạng trên.

Khi đã phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn cho phép, người dân hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng xăng sinh học. Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nước đều cho ra kết quả: sử dụng xăng sinh học không những tiết kiệm mà còn giúp động cơ được ổn định, bền hơn so với sử dụng xăng khoáng hiện tại”.

PV: Liệu xăng sinh học có phải là nguyên nhân dẫn tới những vụ cháy nổ xe xảy ra liên tiếp hồi cuối 2011 đầu 2012 hay không?

Ông Trần Văn Vinh: “Kết quả nghiên cứu được phối hợp giữa các  Bộ KH&CN, Công Thương, Giao thông Vận tải và Công an cho thấy 65% vụ do nguyên nhân cháy nổ được phát hiện là do chập điện, yếu tố kỹ thuật, còn lại 35% số vụ thì không rõ nguyên nhân. Tới giờ chưa có khẳng định, kết luận nào chứng tỏ xăng E5 gây cháy nổ động cơ”.

Chủ nhiệm Phòng Thí nghiệm động cơ đốt trong - (Viện Cơ khí động lực - Đại học Bách khoa Hà Nội) Phạm Hữu Tuyến:  “Do ethanol có trị số octan cao tới 109 nên khi pha vào xăng sẽ làm tăng trị số octane (tăng khả năng chống kích nổ của nhiên liệu). Thêm vào đó, với hàm lượng ôxy cao hơn xăng thông dụng, giúp quá trình cháy trong động cơ diễn ra triệt để hơn, tăng công suất, giảm tiêu hao nhiên liệu, đồng thời giảm thiểu phát thải các chất độc hại trong khí thải động cơ. Đó là lý do vì sao nhiên liệu xăng sinh học được coi là nhiên liệu của tương lai, được cả thế giới quan tâm. Cần lưu ý là nếu sử dụng nhiên liệu xăng có hàm lượng ethanol cao có thể gây ảnh hưởng đến một số chi tiết kim loại, cao su, nhựa, polymer của động cơ. Tuy nhiên, với hàm lượng 5% ethanol trong E5 thì các ảnh hưởng này không xảy ra.

Việc sử dụng xăng E5 giúp cải thiện tính năng động cơ, giảm phát thải, mang lại lợi ích cho người tiêu dùng và xã hội. Quá trình sử dụng E5 rất thuận tiện, không cần phải điều chỉnh động cơ khi chuyển đổi giữa nhiên liệu E5 và xăng thông thường.

Thật thú vị là trong các kết quả nghiên cứu của Phòng Thí nghiệm động cơ đốt trong, động cơ sử dụng xăng sinh học E5 tạo ra rất ít khí thải CO và HC, ít hơn các loại xăng thông dụng như A92 và A95 tới 20%. Chính vì vậy, loại xăng E5 có thể được coi là thân thiện với môi trường. Bên cạnh giảm đáng kể thành phần khí CO và HC, khả năng tăng tốc của xe cũng tốt hơn đối với xăng sinh học E5. Như chúng ta đã biết thì, khí thải CO là một khí rất độc, mức phát thải CO rất cao ở động cơ xe máy. Quá trình cháy trong động cơ sử dụng E5 được cải thiện nhờ hỗn hợp giữa không khí và nhiên liệu đồng đều hơn do khả năng bay hơi tốt của E5. Ngoài ra, sự có mặt của thành phần ôxy trong E5 là yếu tố giúp cho nhiên liệu được cháy trong điều kiện không quá thiếu ôxy (cháy với hỗn hợp nhạt hơn so với trường hợp động cơ xăng dùng bộ chế sử dụng nhiên liệu xăng RON92) và cháy kiệt. Đây là cơ sở tạo ra ít khí thải độc hại CO và HC. Thêm vào đó, các loại xe mới hiện nay có bộ phận xử lý khí thải, kết hợp với sử dụng xăng E5 thì lượng khí độc thải ra môi trường sẽ giảm đáng kể. Xăng E5 chỉ có lợi chứ không làm hại động cơ!

PVN cam kết cung cấp đủ ethanol

PV: Nhiều người dân lo ngại, theo lộ trình thì đến 2016 sẽ đưa xăng sinh học E10 vào sử dụng rộng rãi trong cả nước. Đến thời điểm này các doanh nghiệp tham gia vào thị trường đã chuẩn bị lượng cồn ethanol như thế nào để đảm bảo nguồn phối trộn xăng sinh học tăng nhanh theo lộ trình?

Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam Nguyễn Sinh Khang: “Từ cuối năm 2007 Chính phủ đã phê duyệt “Đề án phát triển NLSH đến 2015 và tầm nhìn đến 2025”, với mục tiêu tổng quát phát triển NLSH để thay thế một phần nhiên liệu hóa thạch góp phần đảm bảo an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường. Theo đề án, giai đoạn 2011-2015 Việt Nam sẽ sản xuất khoảng 150 nghìn tấn NLSH, đáp ứng 0,1% nhu cầu xăng dầu cả nước. Đến năm 2025 sẽ sản xuất khoảng 1,8 triệu tấn NLSH, đáp ứng 5% tổng nhu cầu xăng dầu. Với chiến lược như thế, việc sản xuất NLSH, cụ thể là ethanol để pha vào xăng thành xăng sinh học sẽ thuận lợi.

Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam Nguyễn Sinh Khang

Nhận thức được tầm quan trọng của Đề án, từ 2008, PVN đã chủ động triển khai đầu tư xây dựng 3 nhà máy sản xuất bio-ethanol đặt tại 3 miền Bắc, Trung, Nam, có thể cung cấp ra thị trường mỗi năm 300.000m3 ethanol nhiên liệu, pha được 6 triệu m3 xăng E5, bảo đảm cung cấp đủ cho nhu cầu của cả nước.

Tuy nhiên, cả hai nhà máy của PVN tại Quảng Ngãi và Bình Phước đều đang phải hoạt động cầm chừng bởi nhu cầu ethanol nội địa không đáng kể. Sở dĩ có điều này bởi theo quyết định ban hành lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn NLSH với nhiên liệu truyền thống được Thủ tướng ký ngày 22-11-2012 thì phải đến năm 2015 Việt Nam mới bắt buộc sử dụng trên toàn quốc xăng E5.

Kế hoạch của PVN là đến năm 2014, ba nhà máy của PVN sẽ cung cấp tới 300 triệu lít ethanol, đủ để pha 6 tỉ lít xăng E5, tương đương 94% nhu cầu tiêu thụ xăng cả nước năm 2014. Ngay cả khi Chính phủ bắt buộc phải sử dụng xăng E5 trên toàn quốc vào năm 2014, tôi thừa nhận sản lượng các nhà máy ethanol của PVN và các nhà máy tư nhân khác vẫn thừa và phải xuất khẩu.

Đến cuối năm 2010, một đơn vị thành viên của PVN là Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) đã đầu tư được 30 điểm bán xăng E5. Vào cuối năm ngoái thêm được 100 cửa hàng xăng dầu bán xăng E5 nữa. Ngoài ra, để đưa được sản phẩm xăng E5 đến người tiêu dùng, PV Oil đã đầu tư 5 trạm pha chế xăng E5 tại các kho Đình Vũ (Hải Phòng), Liên Chiểu (Đà Nẵng), Nhà Bè (Tp.HCM), Miền Đông (Vũng Tàu) và Trà Nóc (Cần Thơ) với chi phí khoảng 3 tỉ/trạm. Các trạm này có quy mô pha chế 80.000-85.000 lít/ngày”.

Đây là một chương trình đúng hướng

PV: Thời gian qua, do chủ trương chậm lại khiến bà con nông dân một số vùng đã được quy hoạch tìm cách chuyển đổi cây trồng. Để khôi phục được vùng nguyên liệu sẽ rất khó khăn. Vậy vấn đề nguồn nguyên liệu được các cơ quan có trách nhiệm chuẩn bị như thế nào?

Thứ trưởng Cao Quốc Hưng: “Nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam vẫn là một nước nông nghiệp. Với sắn, nguyên liệu thứ cấp để chế biến thành cồn sinh học, mỗi năm chúng ta xuất khẩu tới 2/3 sản lượng sang Trung Quốc. Từ năm tới, theo tính toán của Bộ Công Thương, khi xăng sinh học đi vào cuộc sống, 2/3 chỗ sắn đó sẽ ở lại trong nước phục vụ các nhà máy ethanol với nhu cầu được nâng lên gấp đôi vào năm 2017.

Trong những năm qua, lĩnh vực NLSH trên thế giới đã có những bước phát triển mạnh mẽ dựa trên 3 động lực chính là phát triển năng lượng tái tạo trước tình trạng giá dầu tăng cao, hỗ trợ nông nghiệp qua việc gia tăng giá trị sản phẩm, và bảo vệ môi trường. Tổ chức Năng lượng Quốc tế IEA kêu gọi từ nay đến năm 2020 cần tăng gấp đôi sản lượng NLSH nhằm góp phần giảm 2oC trên trái đất. Đây là mục tiêu cực lớn, đảm bảo an ninh năng lượng, giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu không tái tạo. Chương trình đúng hướng rồi, nhưng vẫn cần thêm chính sách thích hợp hơn nữa để không có sản phẩm nào phải bù lỗ. Sản phẩm của chúng ta hỗ trợ được các ngành, các vùng hay không còn phụ thuộc vào chất lượng nguyên liệu đầu vào, từ đó chia sẻ lợi ích cho mọi thành phần trong xã hội.

Tùy thuộc hoàn cảnh của mỗi nước, động lực trên được đặt theo thứ tự quan trọng khác nhau. Trong khi tại Mỹ và EU, động lực chính của NLSH là tăng cường an ninh năng lượng và giảm khí thải độc hại, thì tại các nước đang phát triển, động lực chính là tăng giá trị gia tăng của nông nghiệp và tăng thu nhập cho nông dân. Chính phủ nhiều nước đã hỗ trợ ngành NLSH phát triển thông qua các chính sách bắt buộc pha trộn NLSH vào nhiên liệu truyền thống và các chỉ tiêu về tỷ lệ năng lượng tái tạo trong nền kinh tế”.

Toàn cảnh buổi tọa đàm

Doanh nghiệp đầu mối muốn “thúc” tiến độ

Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam Bùi Ngọc Bảo: “Chúng ta cần phải chuẩn bị kiến thức, có quan niệm đầy đủ với E5 và E10. Hệ thống của chúng tôi (trừ phối trộn phải bổ sung) thì tất cả đều đáp ứng được yêu cầu nói chung khi chuẩn bị xuất bán sản phẩm này. Hiện tại, Tập đoàn đã chỉ đạo Petrolimex các vùng miền, địa phương tổ chức xúc rửa, vệ sinh sạch sẽ để đón đầu chủ trương lớn của Chính phủ.

Chúng tôi (2 năm qua - PV) đã cố gắng đánh giá hết tất cả tác động sau khi chuyển đổi, chủ yếu liên quan đến khâu tạo nguồn, vận tải, căn cứ phối trộn. Petrolimex sẽ phối trộn ở 26 điểm và lựa chọn phương án phối trộn ngay trong đường ống (in line) trước khi bán ra cho khách. Về nguyên tắc bán hàng của Petrolimex, chúng tôi tồn kho 30 ngày. Do đó, để đảm bảo an toàn, đảm bảo chất lượng Petrolimex sẽ tồn chứa ethanol riêng và xăng riêng.

Nếu tồn chứa như vậy thì chúng ta hoàn toàn có thể giải quyết được vấn đề gây lo lắng bấy lâu nay, đó là E5 có thể ngậm nước. Xăng khoáng tiêu chuẩn đang được cho  phép phối trộn 4% phụ gia rồi (ethanol chính là phụ gia bởi không hề ảnh hưởng đến chất lượng sau cùng). Vậy xăng E5 có nên gọi là một loại xăng mới? Ở nước ngoài, E10 thì không ai gọi là xăng mới cả, bởi họ hiểu rằng 10% cồn sinh học chỉ là 1 phụ gia để tăng độ bốc của động cơ đời mới mà thôi.

Vì địa bàn trải rộng, độ phủ của Petrolimex tương đối lớn, do vậy chúng tôi rất cần sự đồng nhất trong toàn hệ thống. Chúng tôi phải tính toán hết sức kỹ lưỡng. Với quan điểm của Petrolimex, xăng E5 không có gì quá khó khăn mà phải thử nghiệm, xăng E5 chỉ là sản phẩm thông thường mà thôi. Nếu công tác chuẩn bị không tốt thì đôi khi mọi vấn đề hậu cần (dịch vụ, an toàn, đảm bảo, tuyên truyền…) có thể có tác dụng ngược lại khi tung ra sản phẩm mới. Đã tham gia vào thị trường thì DN phải có trách nhiệm đi đến cùng với sản phẩm mình cung cấp ra cho người dân.

Về giá, không thể nhìn trong ngắn hạn. Thứ nhất, chương trình kích thích, mang tính chất lan truyền, là sắn, là ngô, là 1 số nguyên liệu đầu vào khác. Về cơ bản, giá NLSH phụ thuộc vào cồn. Tỷ lệ cồn cao, giảm xăng nền xuống thì giá phải xuống. Sản lượng cồn sẽ tăng lên nữa, nguồn cung dồi dào. Bản thân các nhà máy sản xuất ethanol qui mô lớn hơn. Giá ethanol lại thấp hơn xăng nền, vì vậy giá thành sẽ có điều kiện giảm, đó là chắc chắn. Giá xăng E5 sẽ không cao hơn giá xăng hiện tại. Giá NLSH sẽ có điều kiện thấp hơn trong tương lai gần.

Lê Tùng (tổng hợp)