Khoa học phải xuất phát từ thực tế sản xuất

PV: Xin ông cho biết đóng góp của KHCN, sáng kiến, sáng chế (SKSC) đối với sự phát triển của PVEP?

Tiến sĩ Ngô Hữu Hải

TGĐ Ngô Hữu Hải: Dầu khí là một trong những ngành kinh tế kỹ thuật hàng đầu mà muốn phát triển được và hoạt động hiệu quả thì phải gắn với KHCN, nó giải quyết nhiều vấn đề như: tìm kiếm dầu ở đâu, trữ lượng bao nhiêu, khoan, khai thác ra sao… mà không có KHCN thì không thể làm được.

Do đó để đảm bảo hiệu quả kinh tế trong quá trình tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí của PVEP nói riêng và Tập đoàn nói chung thì bắt buộc phải ứng dụng KHCN tiên tiến. PVEP tự hào rằng, tuần trước ở Trung tâm Dầu khí Quốc tế Hilton (Mỹ) có công nghệ mới gì thì tuần sau ở PVEP áp dụng ngay và chỉ có giải pháp đó mới có thể mang lại hiệu quả, năng suất cao.

Cùng với xu hướng phát triển KHCN của ngành Dầu khí, PVEP đã có những bước đổi mới thiết thực, hiệu quả cả về hệ thống tổ chức, nhân lực KHCN, phương tiện trang thiết bị. Hoạt động nghiên cứu, ứng dụng tập trung phục vụ nhiệm vụ phát triển sản xuất kinh doanh. Cùng với hoạt động KHCN chuyên nghiệp, phong trào sáng kiến, cải tiến kỹ thuật đã được phát triển sâu rộng, đóng góp to lớn vào thành công chung của PVEP.

Trong 10 năm qua, PVEP đã có 64 sáng kiến và giải pháp kỹ thuật (GPKT) với sự tham gia của hơn 500 người, làm lợi cho TCT gần 900 triệu USD. Các sáng kiến và GPKT tại PVEP rất đa dạng, bao quát nhiều lĩnh vực hoạt động như: công nghệ khai thác, phát triển mỏ, khoan, thiết kế thi công, phần mềm tổng hợp, điều hành sản xuất, quản lý, an toàn sức khỏe môi trường… ở cả trong và ngoài nước.

Đặc biệt, ngay từ ngày 1-1-2016 PVEP đã đối diện với việc mất cân đối hơn 400 triệu USD, để giải quyết việc này thì riêng 20 sáng kiến trong năm 2016 đã làm lợi cho PVEP hơn 70 triệu USD, đóng góp rất lớn. Có nhiều sáng kiến anh em đã làm rất tốt, cả người nước ngoài cũng tham gia vào. PVEP vinh danh 10 kỷ lục sáng kiến thì có sáng kiến làm lợi đến 600 triệu USD.

Có thể thấy việc thực hiện hoàn thành vượt mức kế hoạch sản lượng dầu và khí được giao trong 10 năm qua, đặc biệt là thành công trong giảm giá thành sản xuất trong thời kỳ giá dầu giảm sâu, thời gian dài đều mang dấu ấn từ những đóng góp của đội ngũ trí thức. Nhiều vấn đề kỹ thuật, công nghệ và cả tài chính đầu tư của PVEP đã được giải quyết bằng tư duy, trí tuệ của KHCN.

PV: Theo ông đâu là nền tảng đã giúp cho PVEP có những bước phát triển mạnh mẽ về KHCN như vậy trong quá trình hoạt động?

TGĐ Ngô Hữu Hải: PVEP có đội ngũ chuyên gia, kỹ sư, người lao động là những người có trình độ, kinh nghiệm thực tiễn, được tiếp cận với các công nghệ tiên tiến trên thế giới, có khát vọng, tìm tòi sáng tạo và nhiệt huyết cống hiến… là nền tảng quan trọng để phát huy khả năng sáng tạo. Hiện nay, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam có 230 tiến sĩ trong các ngành nghề thì trong đó PVEP có 40 tiến sĩ; Lãnh đạo Tập đoàn hiện có 30 tiến sĩ thì bộ máy điều hành của PVEP cũng có 26 tiến sĩ. Đó là một trong những lực lượng nòng cốt để PVEP có nhiều khởi sắc trong hoạt động KHCN.

Với nền tảng đó, CBCNV của PVEP tại khắp các đơn vị sản xuất đều có khả năng và triển vọng tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học (NCKH) tốt, dần tiếp cận các vấn đề nghiên cứu, sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp để giải quyết các nhiệm vụ yêu cầu từ thực tế tại đơn vị.

PV: Vai trò của ban lãnh đạo trong định hướng và thúc đẩy sự phát triển KHCN, sáng kiến, sáng chế (SKSC) ở PVEP như thế nào, thưa ông?

TGĐ Ngô Hữu Hải: Các thế hệ lãnh đạo PVEP luôn tạo điều kiện, quan tâm, chỉ đạo sát sao, coi KHCN, SKSC là một trong những giải pháp quan trọng trong chiến lược phát triển của PVEP. Lãnh đạo PVEP đã trực tiếp gợi mở, định hướng và đặt hàng nhiều đề tài, giải pháp để giải quyết các vấn đề nóng bỏng trong thực tiễn sản xuất kinh doanh của đơn vị.

Cá nhân tôi với cương vị hiện nay là Tổng giám đốc PVEP, cũng là một người đi lên từ cơ sở nên hiểu rất rõ tác dụng to lớn của hoạt động SKSC. Ngoài tác dụng về mặt kinh tế còn có tác dụng thúc đẩy sự đam mê, tìm tòi, sáng tạo, hăng say làm việc của người lao động. Điều này góp phần giải quyết cho sản xuất nhiều vấn đề quan trọng như tìm ra tất cả các khả năng, tình trạng mất an toàn của toàn bộ hệ thống sản xuất và loại trừ được ngay; cải tiến hợp lý hóa sản xuất để giúp công việc nhẹ nhàng, an toàn, hiệu quả hơn. Vì vậy, tôi cũng như các đồng chí trong ban lãnh đạo PVEP luôn tạo điều kiện tốt nhất để các nhà khoa học có điều kiện nghiên cứu, ứng dụng các công trình nghiên cứu, các sáng kiến, cải tiến kỹ thuật của mình.

PV: Xin ông cho biết về định hướng phát triển trong lĩnh vực KHCN của PVEP trong thời gian tới, đặc biệt là trong bối cảnh giá dầu không thuận lợi?

TGĐ Ngô Hữu Hải: Để nâng cao khả năng NCKH và xây dựng các sáng kiến, cải tiến kỹ thuật cho các năm tiếp theo, PVEP sẽ tạo điều kiện tốt hơn để lớp trẻ tham gia NCKH; nêu cao vai trò, trách nhiệm, tư duy sáng tạo, chủ động đề xuất các nhiệm vụ NCKH trong toàn TCT; nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động NCKH, ưu tiên các nhóm triển khai nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật cao, công nghệ thông minh gắn với việc cải tiến kỹ thuật, giảm giá thành điều hành sản xuất; xây dựng nhiều chương trình nghiên cứu áp dụng thiết thực và trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh của PVEP; đổi mới phương thức thẩm định và xét duyệt, nhằm khuyến khích, động viên và khơi gợi tinh thần sáng tạo, trân trọng từ những ý tưởng đơn giản nhất để hoạt động KHCN và SKSC thực sự trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển bền vững của PVEP.

Tôi xin nhấn mạnh rằng, công tác NCKH của PVEP trong thời gian tới sẽ tập trung vào các nội dung chủ đạo, có định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động. Trong đó, Phòng KHCN PVEP với chức năng nhiệm vụ của mình giữ vai trò là cơ quan đầu mối, địa chỉ quy tụ các nhà khoa học, kết nối các nhà khoa học trong và ngoài PVEP tham gia tích cực và hiệu quả hơn vào công tác NCKH.

Với giá dầu hiện nay duy trì ở mức thấp thì PVEP đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức đặc biệt là yêu cầu phải giảm giá thành sản phẩm để đảm bảo hiệu quả khai thác, do đó đẩy mạnh phát triển KHCN, SKSC là một trong những hướng đi, 21 giải pháp quyết liệt của PVEP. Trên thực tế PVEP đã áp dụng nhiều SKSC trong tiết giảm chi phí ở các giếng khoan và đạt được hiệu quả rất đáng ghi nhận. Trong giai đoạn vừa qua PVEP đã giảm một cách đáng kể chi phí khoan ở một số giếng từ mức 15-20 triệu USD xuống còn 12 triệu USD và thậm chí một số giếng chi phí khoan chỉ khoảng trên dưới 9 triệu USD.

PV: Đầu tư cho hoạt động SKSC, phát triển KHCN ở PVEP hiện nay như thế nào thưa ông?

TGĐ Ngô Hữu Hải: Điều này phải nói là chưa tương xứng với hiệu quả mang lại. Nhiều SKSC làm lợi hàng triệu USD, nhưng hiện nay mức thưởng cao nhất ở PVEP là 150 triệu đồng cho một tập thể sáng kiến, không kể là bao nhiêu người, thì quả là chưa tương xứng, chỉ mang tính chất biểu dương tinh thần là chính. Do đó, trong thời gian tới, bên cạnh việc tăng cường đầu tư cho hoạt động KHCN, PVEP cũng sẽ có đổi mới trong công tác khen thưởng, trả thù lao cho các SKSC hợp lý hơn theo các quy định hiện hành, nhằm động viên, khuyến khích tinh thần sáng tạo ở người lao động, thúc đẩy phong trào SKSC mạnh lên.

Ngoài ra, tôi nhận thấy việc đăng ký bản quyền SKSC hiện nay ở nước ta cũng còn nhiều phức tạp, khó khăn cho các tác giả đăng ký bản quyền. Ở nhiều nước trên thế giới các SKSC đều được đăng ký độc quyền tác giả để những người khác khi sử dụng phải trả thù lao bản quyền nhất định, đó cũng là sự khuyến khích đối với các tác giả của SKSC.

Tổng giám đốc PVEP Ngô Hữu Hải trao đổi công việc với các kỹ sư

PV: Ông đánh giá như thế nào về khả năng áp dụng vào thực tiễn của các NCKH và SKSC tại PVEP?

TGĐ Ngô Hữu Hải: PVEP luôn đề cao việc ứng dụng vào thực tiễn của KHCN, ở PVEP 100% các SKSC đều được áp dụng vào thực tiễn và áp dụng có hiệu quả thì mới được công nhận còn không áp dụng được thì không được công nhận. Đó là nguyên tắc.

KHCN phải được áp dụng và kiểm nghiệm trong thực tiễn. Nếu nghiên cứu xong mà không đem áp dụng được trong sản xuất thì chỉ mới là khoa học nửa vời. Trên tinh thần này, cách thức NCKH và ứng dụng trực tiếp vào sản xuất tại PVEP đã được cải thiện rõ rệt trong những năm qua. Các ban, đơn vị trong PVEP và các nhà khoa học đã phải lăn lộn trong thực tiễn, quan hệ chặt chẽ với các công ty điều hành, với người trực tiếp sản xuất để biết được công nhân yêu cầu gì, cần được giúp đỡ, chuyển giao, phổ biến những tiến bộ KHCN như thế nào, giúp cho hoạt động NCKH luôn xuất phát từ yêu cầu của sản xuất và trở lại phục vụ cho sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả hoạt động.

PV: Hiện nay, thế giới đã bước sang Cuộc cách mạng Công nghệ 4.0, PVEP đã có những bước chuẩn bị như thế nào để tận dụng cơ hội cũng như ứng phó với những tác động từ cuộc cách mạng này, thưa ông?

TGĐ Ngô Hữu Hải: Cuộc cách mạng Công nghệ 4.0 đã có những khởi nguồn mạnh mẽ, hứa hẹn sẽ là cơ hội lớn để PVEP tiến lên. Do đó, các cá nhân, đơn vị tại PVEP đang đẩy nhanh việc tìm hiểu cũng như đánh giá khả năng triển khai Cuộc cách mạng Công nghệ 4.0 này với mục tiêu giúp cho PVEP có cách tiếp cận độc đáo, khả thi, tạo sự phát triển vượt bậc.

Công nghệ 4.0 gắn chặt với năng lực trí tuệ. Trong phần lớn sản phẩm của quá trình sản xuất ra cho xã hội thì của cải do trí tuệ sáng tạo chiếm tỷ lệ ngày càng lớn trong tổng doanh thu. Thách thức ở đây là nếu muốn ứng dụng được công nghệ 4.0 thì con người phải có trí tuệ. Do đó, thách thức lớn nhất của PVEP trong Cuộc cách mạng Công nghệ lần thứ 4 vẫn chính là trình độ nghiên cứu KHCN còn chưa cao và nguồn vốn đầu tư cho KHCN chưa thỏa đáng. Để Cuộc cách mạnh Công nghệ lần thứ 4 không dẫn đến những tác động tiêu cực, PVEP tham gia không phải theo phong trào mà thẳng thắn đối mặt với những thách thức. Chú trọng hơn nữa đến tăng đầu tư cho KHCN và tiếp tục đổi mới; phát triển đội ngũ lao động sáng tạo có chất lượng, trình độ cao và am hiểu KHCN, để có thể tiếp nhận được những tiến bộ của khoa học vào hoạt động sản xuất, nâng cao năng suất lao động.

PV: Xin cảm ơn tổng giám đốc!

ÔNG NGUYỄN QUỲNH LÂM - PHÓ TỔNG GIÁM ĐỐC, CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG KHCN TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM KIÊM CHỦ TỊCH HĐTV PVEP: Trong định hướng phát triển của Tập đoàn, KHCN luôn được xác định là động lực quan trọng và là một trong 3 giải pháp lớn. Đặc biệt trong giai đoạn khó khăn hiện nay thì rất cần phải đổi mới tư duy, mạnh dạn có những đề xuất mới, ý tưởng mới, những giải pháp mang tính đột phá để vượt qua khó khăn. Phải làm thế nào để đưa KHCN đi vào hiện thực cuộc sống, không chỉ trong sản xuất ngoài thực địa mà kể cả trong chỉ đạo điều hành, trong các lĩnh vực chuyên môn về kinh tế. Muốn làm được điều này cần tập hợp trí tuệ, phân bổ nguồn lực hợp lý để có thể phân tích, đào xới vấn đề, đưa ra được những quyết định đúng đắn, những giải pháp hữu hiệu. Bên cạnh đó là phải cải tiến quy trình thẩm định, xét duyệt SKSC, xây dựng quy chế thưởng cụ thể trên số tiền làm lợi… nhằm tạo điều kiện và khích lệ người lao động sáng tạo. Tập đoàn cam kết sẽ luôn đồng hành với PVEP cũng như tất cả các đơn vị thành viên trong hành trình đột phá về KHCN, để hoạt động này ngày càng đi vào thực chất, đem lại hiệu quả thật sự, tiết kiệm chi phí, nguồn lực, đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững. BÀ NGUYỄN HOÀNG YẾN - TRƯỞNG BAN KHCN TẬP ĐOÀN: Hoạt động sáng kiến nghe có vẻ cao siêu, nhưng thật ra theo định nghĩa đó là các giải pháp mới về kỹ thuật, quản lý, tác nghiệp, đưa ứng dụng kỹ thuật vào sản xuất… bao trùm rất rộng, tất cả mọi người đều có thể tham gia được. Trong quy định của Nhà nước cho phép ngoài tiền thưởng cho sáng kiến còn có khoản liên quan đến trả thù lao sáng kiến. Theo quy định này cho phép trả thù lao sáng kiến tối thiểu là 7% trên số tiền làm lợi trực tiếp mỗi năm trong vòng 3 năm liên tiếp. Đối với các sáng kiến không xác định trực tiếp số tiền làm lợi như các giải pháp quản lý thì theo quy định là trả tối thiểu 5 lần số lương. Việc không giới hạn mức tối đa, chỉ đưa ra mức trả thù lao tối thiểu như vậy có thể nói là sự khuyến khích rất lớn với người lao động tham gia hoạt động sáng kiến cải tiến kỹ thuật.

Mai Phương