Nhận định của chuyên gia về phương án cổ phần hóa Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn

1. Cổ phần hóa BSR trong bối cảnh kinh tế Việt Nam và toàn cầu hiện nay

Việc cổ phần hóa ba công ty này nằm trong kế hoạch cổ phần hóa các doanh nghiệp có vốn Nhà nước mà Chính phủ đang đẩy mạnh. Đây là những công ty trụ cột trong ngành năng lượng của Việt Nam và có tiềm năng phát triển mạnh. Cổ phần của những công ty này là cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư chuyên về năng lượng và dầu khí. Đặc biệt, trong lúc này giá dầu thế giới đang phục hồi và có xu hướng ổn định. Trong những năm tới nhu cầu sử dụng năng lựợng dầu khí ngày càng cao trong khi nguồn cung hạn chế vì lý do chi phí khai thác tăng và những lý do chính trị chi phối thị trường dầu khí toàn cầu. Giá dầu WTI Crude Oil tăng 10% từ 52,98 USD ngày 13/12/2016 lên 58,45 USD ngày 12/12/2017 và dự báo có thể đạt mốc 60 USD trong nửa đầu năm 2018.

2. Tình hình sản xuất kinh doanh và các chỉ tiêu tài chính của BSR

BSR được thành lập năm 2008 tại Quảng Ngãi với 100% vốn điều lệ do công ty mẹ, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), nắm giữ. Hoạt động của BSR bao gồm sản xuất, chế biến, kinh doanh, xuất nhập khẩu, vận chuyển và phân phối dầu mỏ và các sản phẩm từ dầu mỏ, sửa chữa và bảo dưỡng máy móc, thiết bị trong ngành lọc - hóa dầu và cung cấp các dịch vụ liên quan đến dầu mỏ. BSR đã trở thành một mắt xích quan trọng trong ngành sản xuất chế biến dầu mỏ của Việt Nam.

a. Tình hình sản xuất kinh doanh:

Sau gần 10 năm đi vào hoạt động, BSR đã sản xuất và kinh doanh đạt gần 50 triệu tấn sản phẩm các loại, chiếm khoảng 40% nhu cầu xăng dầu trong cả nước; Tổng doanh thu đạt gần 870 nghìn tỷ đồng (tương đương 40 tỷ USD); Nộp ngân sách Nhà nước gần 150 nghìn tỷ đồng (tương đương trên 6,5 tỷ USD).

Như vậy, đến cuối tháng 11/2017 giá trị nộp ngân sách Nhà nước của BSR (trên 6 tỷ USD) đã gấp đôi Tổng mức đầu tư Nhà máy lọc dầu (NMLD) Dung Quất (khoảng 3 tỷ USD), điều này cho thấy hiệu quả của dự án NMLD Dung Quất.

Đặc biệt, trong năm 2017, giá dầu thô và các sản phẩm có dấu hiệu phục hồi trở lại, tính đến thời điểm cuối tháng 11/2017, giá dầu thô trung bình năm 2017 đạt mức 53,37 USD/thùng. Đồng thời, BSR tiếp tục duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả cao là nhờ vào công tác quản trị tiên tiến và tiết giảm chi phí, Nhà máy liên tục vận hành an toàn ổn định ở công suất tối ưu 105-107% (theo nhu cầu thị trường, Nhà máy có thể vận hành an toàn ở 110% công suất). Hiệu quả trong công tác sản xuất kinh doanh của BSR đến hết tháng 11 năm 2017 được thể hiện qua các chỉ tiêu sau:

- Lợi nhuận sau thuế đạt trên 7 nghìn tỷ đồng (tương đương trên 300 triệu USD).

- Tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu (ROE) đạt 21,12%, tốt hơn nhiều so với kế hoạch năm 2017.

b. Các chỉ số tài chính trọng yếu:

Chú thích:

Những dữ liệu cuối năm được lấy từ báo cáo tài chính thường niên được kiểm toán độc lập bởi Công ty TNHH Deloitte Việt Nam. Những dữ liệu tháng 11/2017 được lấy từ báo cáo tài chính nội bộ theo mẫu của Bộ Tài chính.

*) Tiền mặt và các khoản tương đương tiền/Nợ ngắn hạn

**) Tài sản có ngắn hạn/Nợ ngắn hạn

Các chỉ tiêu tài chính trong 4 năm qua cho thấy tình hình tài chính của công ty có sự tăng tiến và ổn định trong thời gian qua. Mặc dù, tình hình tài chính có sụt giảm năm 2016 do giá dầu thô thế giới ở mức thấp, nhưng BSR đã lấy lại được sự ổn định trong năm 2017. Theo báo cáo tài chính tháng 11/2017, tỉ lệ sinh lời (ROA và ROE) ở mức cao, các chỉ số thanh khoản cao và tỉ lệ đòn bẩy tài chính ở mức rất thấp. Các chỉ tiêu tài chính rất tốt tại thời điểm này là điều kiện thuận lợi để BSR cổ phần hóa.

Những báo cáo của BSR và thông tin trên các phương tiện truyền thông cho thấy kết quả sản xuất kinh doanh của BSR cho 11 tháng năm 2017 rất khả quan. BSR đã nhập 6,08 triệu tấn dầu thô và xuất bán 5,57 triệu tấn sản phẩm xăng dầu các loại, đáp ứng khoảng 40% nhu cầu xăng dầu của cả nước. Doanh thu đạt 71.900 tỉ cho 11 tháng 2017. Các chỉ số ROA, ROE và các chỉ số tài chính khác được dự báo sẽ tiếp tục khả quan. Đặc biệt, BSR có tính thanh khoản cao so với chỉ số bình quân của các công ty lọc hoá dầu trên thế giới. Tiền mặt và tài sản tương đương tiền có tỉ lệ gần gấp đôi các món nợ đến hạn trong vòng 12 tháng vào ngày 30/11/2017 và chỉ số thanh khoản (tài sản có ngắn hạn trên tài sản nợ ngắn hạn) có tỉ lệ cao lên đến 3:1, một tỉ lệ lý tưởng bảo đảm khả năng trả nợ các khoản nợ đến hạn trong vòng 12 tháng.

c. Thế mạnh trong hoạt động của BSR

BSR quản lý, vận hành Nhà máy lọc dầu Dung Quất là nơi sản xuất ra các sản phẩm sử dụng trong cuộc sống và sản xuất là mặt hàng xăng dầu. Với việc Nhà máy luôn vận hành, sản xuất tuyệt đối an toàn và ổn định, liên tục, BSR đáp ứng trên 1/3 nhu cầu xăng dầu nội địa. Nhiều đối tác lớn, có uy tín của nước ngoài cùng với PVOIL cung cấp dầu thô cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Petrolimex, PVOIL và các đầu mối kinh doanh xăng dầu trong cả nước tiêu thụ xăng dầu và các sản phẩm hóa dầu của Dung Quất để tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. BSR đã hoàn thiện chuỗi giá trị khép kín, bảo đảm đầu vào và đầu ra của hoạt động sản xuất kinh doanh.

3. Giá trị cổ phiếu của BSR và sự hấp dẫn của cổ phiếu BSR

Trên cơ sở các báo cáo tài chính, báo cáo quản trị của BSR, dự báo giá thị trường của cổ phiếu BSR tại thời điểm IPO lần đầu sẽ ở mức 23.000 - 25.000 đồng/cổ phiếu dựa trên kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong thời gian qua và số liệu của các Nhà máy lọc dầu tương tự trong khu vực và trên thế giới, cụ thể như sau:

- Lợi nhuận sau thuế dự báo cho cả năm 2017 là 7,6 nghìn tỷ đồng.

- Tỉ lệ P/E 10:1 dựa trên tỷ lệ P/E trung bình của các NMLD tương tự trên thế giới và hiệu quả kinh doanh, thị phần, năng lực cạnh tranh và lịch sử hoạt động của BSR.

Cổ phiếu của BSR đang được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm trước quyết định của Chính phủ cổ phần hóa BSR, nhất là trong lúc này thị trường chứng khoán đang tăng trưởng ngoạn mục, chỉ số VN Index tăng lên mức trên 900 điểm và vẫn đang trong xu hướng tăng. Trong các kênh đầu tư hiện nay bao gồm chứng khoán, bất động sản, ngoại tệ, vàng và gửi tiền ngân hàng thì kênh đầu tư chứng khoán được xem là hấp dẫn khi các chỉ số chứng khoán tăng mạnh trong năm nay. Đặc biệt chứng khoán ngành dầu khí được xem là sản phẩm đầu tư rất hấp dẫn vì vai trò trọng yếu của ngành dầu khí trong nền kinh tế Việt Nam.

Với BSR triển vọng phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh và tăng lợi nhuận lại càng trở nên lớn hơn khi Nhà máy lọc dầu Dung Quất sẽ tăng năng suất sản xuất với đầu vào và đầu ra được đảm bảo bởi các Nhà cung cấp, Nhà phân phối có uy tín, chiếm thị phần lớn như: SOCAR, GLENCORE, PVOIL, PETROLIMEX… và trong tương lai gần BSR cũng sẽ đưa ra thị trường nhiều sản phẩm mới để phục vụ nhu cầu sản xuất của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

4. Cơ hội cho BSR vươn ra thế giới

Với hoạt động kinh doanh khả quan hiện nay và tiềm năng phát triển mạnh của BSR trong những năm tới, việc cổ phần hóa BSR được dự báo sẽ gặp nhiều thuận lợi để mời gọi các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Với cơ cấu cổ đông mới, chuyển đổi từ một doanh nghiệp có 100% vốn của PVN sang một doanh nghiệp mà PVN chỉ còn nắm giữ 43% và phần còn lại sẽ dành cho các nhà đầu tư chiến lược, cán bộ nhân viên và đại chúng, thì cơ cấu tổ chức sẽ có sự thay đổi mạnh mẽ, Hội đồng quản trị sẽ là một tập thể đại diện của những nhóm cổ đông này. Cách tổ chức và sự điều hành của bộ máy quản trị sẽ phải được xây dựng dựa trên những nguyên tắc Quản trị doanh nghiệp (Corporate Governance) và theo thông lệ quốc tế. Với cơ cấu và cách vận hành mới, BSR có cơ hội không những phát huy được tiềm năng phát triển nội địa mà còn có khả năng vươn ra thị trường dầu khí thế giới.

Với sự tái tổ chức BSR theo thông lệ quốc tế, BSR có cơ hội tham gia và hội nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế, và do đó giá trị cổ phiếu được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh trong những năm sắp tới.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu

Chuyên gia Tài chính - Ngân hàng