Nước xả thải LHLHD Nghi Sơn có hại hay không?

Xả thải khi chưa được cấp phép

Để phục vụ giai đoạn vận hành chạy thử Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Công ty CP Lọc hóa dầu Nghi Sơn (NSRP) đã xây dựng kế hoạch thực hiện thử áp lực đường ống dẫn dầu thô từ phao không bến SPM 35Km từ giữa năm 2015. Sau hơn 1 năm bơm nước biển, pha một số hóa chất tẩy rửa (hydrosure) và chất tạo màu (để phát hiện những điểm rò rỉ), cùng thử áp lực suốt tuyến ống dẫn dầu dài 35Km, đến ngày 7/6/2016, sau khi hoàn thành công tác kỹ thuật thử áp lực toàn tuyến đường ống, NSRP đã gửi báo cáo lên Ban Quản lý Khu kinh tế (QLKKT) Nghi Sơn để xin phép xả lượng nước thử áp lực khoảng 75 nghìn mét khối ra điểm đầu đường ống tại phao rót dầu trong thời gian 8 ngày (từ ngày 9-16/6/2016).

Cầu cảng dự án LHLHD Nghi Sơn nhìn từ cảng cá Nghi Sơn.

Ngày 9/6/2016, Tổ hợp nhà thầu (JGCS) dự án Liên hợp Lọc hóa dầu (LHLHD) Nghi Sơn đã tiến hành xả 75 nghìn m3 nước thử áp lực đường dầu thô tại vị trí phao nổi rót dầu không bến SPM – cách bờ biển 35km ngoài khơi. Nhưng cùng ngày, 9/6/2016, Ban QLKKT Nghi Sơn có công văn phúc đáp yêu cầu JGCS phải báo cáo và xin ý kiến Bộ Tài Nguyên và Môi trường (TN&MT) đối với việc xả nước thử áp lực trên theo quy định.

Đến ngày 10/6/2016, Ban QLKKT Nghi Sơn phối hợp với Sở TN&MT, Công an Tỉnh Thanh Hóa đã làm việc với Tổ hợp nhà thầu dự án (JGCS) và Công ty SK ENGINEERING & CONTRUCTION về việc xả nước thải thử áp lực và làm sạch đường ống dầu thô ngoài khơi. Lấy mẫu tại đường ống thử áp lực, nước thải sinh hoạt và tại điểm xả thải ngoài phao SPM-35Km để báo cáo lên Tổng cục Môi trường và UBND tỉnh Thanh Hóa.

Đến ngày 11/6/2016, theo chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa, NSRP đã ngừng xả nước thử áp lực đường ống nói trên. Đồng thời NSRP đã tiến hành báo cáo Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT đối với việc xả nước thử áp lực đường ống dầu thô tại vị trí phao nổi rót dầu không bến SPM – 35 Km ngoài khơi để được xem xét, chấp thuận theo quy định hiện hành của Luật Môi trường Việt Nam.

Một góc công trường dự án LHLHD Nghi Sơn.

Như vậy, việc NSRP chưa được sự đồng ý của Bộ TN&MT đã xả nước thải là vi phạm quy định về bảo vệ môi trường - Đây là điều không thể tranh cãi.

Vụ việc này liên quan đến nhiều cơ quan có thẩm quyền xử phạt, đã được UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo ban đầu. Bởi vậy, theo đề nghị của Sở TN&MT Thanh hóa tại buổi làm việc vào ngày 20/7/2016, căn cứ quy định Khoản 3 và khoản 4, điều 52 của Luật Xử lý vi phạm hành chính: “Trong trường hợp vi phạm hành chính thuộc thẩm quyền xử phạt của nhiều người thì việc xử phạt vi phạm hành chính do người thụ lý đầu tiên thực hiện” và “Nếu hành vi thuộc thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của nhiều người thuộc các ngành khác nhau thì thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính thuộc Chủ tịch UBND cấp có thẩm quyền xảy ra vi phạm”, Tổng cục Môi trường chuyển hồ sơ vụ việc vi phạm cho UBND tỉnh Thanh Hóa để xử lý theo quy định và báo cáo kết quả thực hiện về Bộ TN&MT. Đến nay, vi phạm này đã bị UBND tỉnh Thanh Hóa xử phạt theo quy định pháp luật.

Không nguy hại môi trường

Trong vụ việc nêu trên có một số điểm được dư luận quan tâm và cần làm rõ như nước thải thử áp lực đường ống dẫn dầu có những hóa chất nào và có gây nguy hại đến môi trường biển hay không và hơn 30 nghìn m3 nước còn lại đã được xử lý như thế nào.

Khu vực cảng xuất dầu LHLHD Nghi Sơn.

Ngay trong Kết luận kiểm tra về bảo vệ môi trường đối với Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn ngày 30/8/2016, Tổng cục Môi trường đã khẳng định hóa chất NSRP đang sử dụng chủ yếu là chất tẩy rửa, bảo quản đường ống. Cụ thể sử dụng 31.708 lít hydrosure và 1.588 lít chất tạo màu – Đây là những chất được sử dụng phổ biến trong các dự án khai thác dầu khí tại Việt Nam cũng như quốc tế và là những chất trong danh sách các hóa chất không hoặc ít gây ra rủi ro môi trường của OSPAR – Công ước Oslo – Paris nhằm bảo vệ môi trường biển Đông Bắc Đại Tây Dương. Riêng chất hydrosure là chất tẩy rửa thân thiện với môi trường được sử dụng trong hầu hết các sản phẩm phục vụ trực tiếp con người như dầu gội đầu, nước xả vải…

Ngay sau khi có yêu cầu của Tổng cục Môi trường, NSRP cùng Tổ hợp nhà thầu JGCS đã ngừng xả nước thử áp lực đường ống dẫn dầu thô và bơm ngược toàn bộ hơn 33 nghìn m3 nước còn lại lên hệ thống bể chứa. NSRP đã thực hiện các biện pháp xử lý bằng hóa chất, vật lý để đảm bảo đạt các thông số theo quy định của nước thải công nghiệp Việt Nam. Trong đó, 2 chỉ số là Fe (rỉ sắt - trong nước thử áp lực đường ống) vượt 1,5 lần và NH4 (Amoni – trong nước sinh hoạt) đối với nước thử áp lực đường ống) vượt 1,4 lần quy chuẩn cho phép so sánh với QCVN do Bộ TN&MT ban hành. NSRP đã yêu cầu JGCS nghiêm túc rút kinh nghiệm đối với các bộ phận chuyên môn về công nghệ và kỹ thuật liên quan đến môi trường, và cam kết sẽ không tái phạm trong bất cứ trường hợp nào.

Ở đây cũng phải nói thêm rằng, trong kết luận của Tổng cục Môi trường về vụ xả nước thử áp lực khi chưa được phép của NSRP cũng ghi rõ trong phần các vi phạm rằng NSRP đã “xả nước thải (sinh hoạt) có chứa các thông số môi trường không nguy hại (NH4) vào môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải dưới 02 lần” và “xả nước thải (thử thủy lực) có chứa các thông số môi trường không nguy hại (Fe) vào môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải dưới 02 lần”.

Toàn cảnh công trường LHLHD Nghi Sơn.

Như vậy là đã rõ, việc NSRP xả nước thải thử áp lực, làm sạch đường ống dẫn dầu thô mà chưa được cấp phép của Bộ TN&MT là sai quy định và đã bị xử lý, cảnh cáo nghiêm khắc. Mặt khác, những hóa chất trong hơn 40 nghìn m3 nước thải mà NSRP đã đổ ra biển là những hóa chất không gây nguy hại đến môi trường. Đây là bài học NSRP cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, đặc biệt trong thời gian tới dự án LHLHD Nghi Sơn sẽ đi vào giai đoạn vận hành thử và vận hành thương mại sẽ phải tuân thủ mọi quy định về xây dựng hệ thống xử lý chất thải, quan trắc môi trường, sử dụng hóa chất làm sạch đường ống tại dự án.

Bùi Công