Rực đỏ niềm tự hào

Sau 8 năm khoan thăm dò tìm kiếm khai thác dầu khí của Đoàn 36 rồi thành Liên đoàn 36 tới các đoàn chuyên đề như Đoàn 36K..., các nhà khoa học dầu khí của Tổng cục Địa chất đã có nhiều tài liệu đánh giá qua hội thảo kết luận triển vọng dầu khí từng vùng khả thi như huyện Tiền Hải tỉnh Thái Bình, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định.

Bởi vậy, bước vào năm 1970-1971 công tác khoan thăm dò tìm kiếm khai thác dầu khí ở Giao Thủy bắt đầu bước sang trang mới, biện pháp khoan sâu 1.200m để nghiên cứu cấu tạo tỉ mỉ vùng Giao Thủy được đặt ra khẩn cấp trong điều kiện máy bay giặc Mỹ bắn phá khốc liệt toàn miền Bắc, dùng cả máy bay B52 mang tính hủy diệt.

Các nhà khoa học địa chất dầu khí từ Liên đoàn 36 đến Tổng cục Địa chất nhiều lần hội thảo nhằm thống nhất chuyển địa điểm khoan giếng khoan 1.200m. Cần đặt ở chỗ nào trên bản đồ kết quả nghiên cứu địa chấn sao cho vừa tránh được mục tiêu bắn phá của máy bay giặc Mỹ như cầu Dường, bến đò, nhà máy, xí nghiệp nhưng lại không ảnh hưởng về thu thập tài liệu những vùng triển vọng. Song cuối cùng, giếng khoan mã số 34 vẫn phải đặt cách cầu Đại Đồng huyện Giao Thủy 30m về phía xã Giao Thanh.

Nhân dân địa phương nhắc nhở chúng tôi đây là “cửa tử” vì cái cầu là con đường chiến lược về quân sự, tuyến viện trợ chiến đấu bảo vệ cửa sông Hồng của hai tỉnh Thái Bình, Nam Định. Hồi ấy, dân mấy xã ven biển Giao Thủy về đêm chỉ cần lấp lóe đèn dầu là có thể ăn đạn rốc két, đạn 12 ly 7, hoặc lúc thì pháo từ hạm đội hải quân câu vào. Vậy cái cầu dân đã gọi là “cửa tử” lại dựng thêm tháp khoan cao ngất ngưởng 20m, đêm phải có đèn điện phục vụ khoan, không biết lúc đó dân gọi thêm là cửa gì nữa.

Ông Nguyễn Trọng Tưởng (phải) - Bí thư Đảng ủy, Phó tổng giám đốc Công ty Dầu khí 1

Lúc đó lãnh đạo Đoàn 36K do anh Nguyễn Trọng Tưởng là Đoàn trưởng, anh Nguyễn Tiến Anh làm Đoàn phó phụ trách công trình tới lãnh đạo Liên đoàn 36 đang xôn xao chọn đội nào có đội hình khỏe mạnh, đủ tầm và ý chí vững vàng, tất cả sẵn sàng dù phải hy sinh cho sự nghiệp dầu khí về “cửa tử” này thi công giếng khoan 34.

Cuối cùng tên cũ người mới, được lãnh đạo Đoàn 36K lựa chọn quyết định điều động các tay thợ có nghề vững vàng, có ý chí quyết tâm cao và dang tay đón những tay thợ tình nguyện, xung phong về Đội Khoan 3. Đồng thời chọn thêm những tay thợ có năng khiếu hoạt động văn thể, nhiệt huyết với công tác công đoàn, chi đoàn thanh niên để khích lệ tinh thần động viên xây dựng một đội khoan hoạt động toàn diện sao cho đáp ứng được thi công giếng khoan 34 thắng lợi mọi mặt dưới khói bom lửa đạn.

Chúng tôi được điều từ Đội Khoan 1 đang khoan ở giếng khoan tại thôn Tứ Thông xã Tứ Minh huyện Cẩm Giàng tỉnh Hải Dương về phụ trách kỹ thuật dung dịch Đội Khoan 3. Ngày 5-9-1970 đã có mặt khi giếng khoan mới đang đắp nền, đào hầm phòng chống máy bay bắn phá. Lực lượng thợ đã có mặt được 30 người cơ bản. Chỉ còn thiếu kỹ thuật địa chất, vật lý, thủy văn. Sau một ngày nghỉ tìm chỗ ngủ tạm, đồng chí Bùi Quang Long giao tôi cho đồng chí Vi Minh Hùng, Tổ trưởng khoan, điều động làm việc hằng ngày trong thời gian thi công xây lắp. Tuần đầu đi đắp nền, đào hầm với anh em ban ngày, tối về học tập nội quy, quy chế của đơn vị, sinh hoạt, vui chơi đoàn thể chi đoàn thanh niên, công đoàn và tập văn nghệ phong trào “tiếng hát, át tiếng bom”.

Lúc đó chúng tôi vô cùng phấn khởi, quên cả nhọc mệt của những ngày lao động đến 9-10 giờ đồng hồ khuân vác, đào bới, thậm chí say sưa quên ăn, quên nghỉ giải lao. Có hôm khi đi làm về bụng đói, nhà bếp còn đang phải vào trại chăn nuôi của hợp tác xã vay tạm gạo hẩm về nấu cơm, trong lúc chờ cơm, mấy chục lính thợ ngồi tại nhà ăn vẫn vui cười hài hước đủ chuyện trên đời. Bỗng nhiên bạn Nghiêm Xuân Đương quê Ba Vì, Hà Tây, một lính thợ dung dịch của tôi, cất lên tiếng hát hài hước thêm mắm, thêm muối lời bài hát:

Cuộc đời vẫn đẹp sao

Thợ khoan vẫn đẹp sao

Lời ca hát cất cao

Ngày đêm ước làm sao

Làm cho Mỹ sợ tao

Để ngày vui trong cánh cờ sao

Cùng non sông đón ngày vui mới.

Cứ thế sôi động hơn 1 tiếng đồng hồ mới có cơm ăn. Thật sự tôi thấy vui trong lòng vì có đội hình thợ khoan 3 cứ như dàn đồng ca, cao to đẹp trai, nhất là có tới 8-9 bạn đi học trường nghề mới từ Liên Xô về được hơn 1 năm, đã trải nghiệm ở một nước có nền khoa học tiên tiến, trong đó có anh Vi Minh Hùng tổ trưởng khoan lại có năng khiếu ca hát, có chất giọng bẩm sinh làm nòng cốt.

Ở đội khoan có một đội trưởng vốn là bộ đội đánh Pháp chuyển ngành về ngành địa chất. Anh là Bùi Quang Long, trưởng thành từ nghề thợ khoan về đây đứng mũi chịu sào để khoan tới chiều sâu dự kiến 1.200m trước thời gian. Chúng tôi càng kính nể anh Nguyễn Trọng Tưởng, Đoàn trưởng Đoàn 36K có trí nhớ, có tầm nhìn để đánh giá, lựa chọn những người thợ có đủ tầm về đây gánh vác giếng khoan 34 ở “cửa tử”, ngày đêm hiên ngang không sợ hy sinh gian khổ, luôn ắp đầy tâm huyết sẵn sàng đi bất kể nơi nào nữa vì sự nghiệp dầu khí hay vì giải phóng miền Nam.

Ở đây, các cuộc họp đơn vị thông qua quy chế lao động, sinh hoạt, học tập, vui chơi giải trí đều có chương trình cụ thể. Có phương án dự phòng khi máy bay bắn phá phải cứu người, cứu tài sản. Đặc biệt giờ giấc của từng người, từng bộ phận được quản lý nghiêm, theo dõi báo cáo hằng ngày như quân đội thường trực chiến đấu. Nhiều lúc tôi nói đùa với anh Long, đúng là “tướng nào quân ấy”. Tôi sợ anh hiểu lầm cho là nói châm chọc anh, tôi phải nói luôn: Đấy anh em, nếu không có anh từ quân đội sang có kinh nghiệm tổ chức chiến đấu thì đơn vị lớ ngớ đến bao giờ.

Cho nên chỉ trong vòng 3 tháng các công tác phòng chống máy bay bắn phá, ngoài hầm hố trú ẩn xung quanh giếng, ở gia đình nghỉ trọ và đắp ụ phía ngoài 4 chân tháp cao tới 2m để hạn chế thiệt hại nếu máy bay Mỹ ném bom gầm tháp khoan mà đang khoan hoặc kéo thả cầu không chạy kịp cũng yên tâm một phần cho toàn đơn vị. Đồng thời chúng tôi cũng tiếp nhận thiết bị máy móc, phụ tùng nhiên liệu, vật liệu mấy trăm tấn bằng sức lực chân tay con người đưa vào bến bãi, bệ máy xây lắp hoàn chỉnh toàn bộ giàn khoan 1.200m an toàn tuyệt đối về người và thiết bị trong khi máy bay Mỹ bay lượn hoạt động trên bầu trời và bắn phá các vùng lân cận. Có những cỗ máy nặng tới 7 tấn hoàn toàn bằng tay kéo đẩy, kê kích vì lúc đó chưa có cẩu như sau này. Máy móc thiết bị có khi về không đủ đồng bộ do hàng về cảng không ra nhận được bởi cầu cống bị phá tan. Đời sống hằng ngày lại thiếu thốn thường xuyên đã đói lại thiếu.

Với những thành tích mở đầu khi khoan được 50m, Đội Khoan 3 vinh dự tự hào được đón Phó thủ tướng Đỗ Mười về thăm. Chuyến thăm của Phó thủ tướng rất kịp thời đối với những thợ khoan ngày đêm làm việc trên “cửa tử” vì đã tháo gỡ khó khăn cho chúng tôi ở nơi mà chính quyền địa phương chưa quyết tâm vào cuộc để dân hiểu và tự hào về sự có mặt của công nhân khoan thăm dò dầu khí. Đồng chí Nguyễn Trọng Tưởng thay mặt lãnh đạo Đoàn 36K và cán bộ, công nhân Đội Khoan 3 trân trọng cảm ơn Phó thủ tướng đã thay mặt Đảng, Quốc hội, Chính phủ quan tâm ưu ái thường xuyên đến ngành Dầu khí nói chung và Đội Khoan 3 nói riêng.

Khi chúng tôi khoan đến gần chiều sâu 150m bất ngờ gặp tầng khí xâm nhập đã phá hủy các thông số dung dịch không thể khoan tiếp được, phải chờ xử lý kỹ thuật sao cho thích hợp về tỷ trọng. Về độ nhớ độ thấm, nếu tỷ trọng vội vàng, pha chế quá cao có thể chống ngay được khí xâm nhập nhưng lại gây kẹt mút ống bất ngờ. Do tỷ trọng lớn hơn áp lực viền tạo thành lớp vỏ đất xét dày làm hẹp lỗ khoan không kéo được ống khoan lên. Bởi vậy mà việc pha chế, theo dõi thí nghiệm sản xuất dung dịch phục vụ khoan yêu cầu rất khắt khe, tỉ mỉ chuẩn xác.

Vì thời kỳ khoan thăm dò nghiên cứu cấu tạo địa tầng phải khoan lấy mẫu được nham thạch địa tầng toàn bộ chiều sâu tối thiểu 75% mẫu lõi để các nhà khoa học địa chất dầu khí phân tầng thí nghiệm, đánh giá sơ bộ những vùng triển vọng. Cho nên chỉ cần chủ quan không theo dõi thay đổi thông số dung dịch, không lưu ý chất lượng máy bơm, không theo dõi tỷ mỷ lượng nước khi khoan vào địa tầng để điều chỉnh sẽ gây ra hậu quả khủng khiếp như giếng khoan ở xã Tây Ninh, Tiền Hải, Thái Bình. Khí phun sập cả giàn khoan chìm dưới mặt đất mấy chục mét.

Ông Tống Ngọc Ngoạn (trái) - Bí thư Chi đoàn là kíp trưởng khoan

…Hôm ấy là ngày 20-2-1971, đúng 8 giờ Thủ tướng và Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất Nguyễn Văn Điệp, Bí thư tỉnh ủy Nam Hà Phan Điền và lãnh đạo huyện ủy - UBND huyện đến thăm Đoàn 36K. Khi xe đi qua cầu 10 mét, thấy chúng tôi đứng hai bên trước cửa giếng khoan, Thủ tướng xuống xe bắt tay chúng tôi xong đi vào bắt tay kíp khoan ca 1 do anh Vũ Đình Cờ kíp trưởng cùng anh em trong kíp, đi sau Thủ tướng có anh Tưởng, anh Thiệu, anh Long và đồng chí Tổng cục trưởng để giới thiệu với Thủ tướng về quá trình xây lắp giếng khoan, về chuyện gặp địa tầng phức tạp, vật tư thiết bị thiếu, về việc máy bay Mỹ hằng ngày thường xuyên bắn phá thành phố Nam Định và quần đảo trên bầu trời các xã vùng cửa biển sông Hồng, có khi phải ngừng khoan liên tục đến 1, 2 giờ… nhưng anh em vẫn hiên ngang vững vàng.

Thủ tướng khen ngợi tinh thần làm việc của cán bộ, công nhân Đội Khoan 3 đã dũng cảm vượt mọi khó khăn hoàn thành từng công đoạn cấp trên giao. Thủ tướng hỏi: Các cháu có vững tâm tin tưởng Việt Nam sẽ chiến thắng, ngành Dầu khí cố gắng đạt được ước mơ của Bác, ngày thống nhất Việt Nam sẽ tìm thấy dầu khí, góp phần xây dựng lại Việt Nam đàng hoàng hơn, to đẹp hơn không?

Ngay lúc đó có anh Nguyễn Đức Hương, công nhân vận hành máy điện tay cầm mấy lá đơn của đoàn viên thanh niên thưa với Thủ tướng: Thưa với bác, chúng cháu là đoàn viên thanh niên ở Chi đoàn Thanh niên Đội Khoan 3, giếng khoan 34 được gắn biển “Công trình thanh niên ba sẵn sàng”, chúng cháu đã nhiều lần gửi đơn tình nguyện lên và Ban Chấp hành Đoàn 36K, BCH Đảng ủy và tỉnh đoàn nhưng chưa được chấp nhận vì ngành Dầu khí được tạm miễn hoãn. Thưa với bác, cho chúng cháu được lên đường vào Nam chiến đấu, có những lá đơn tình nguyện đi chiến đấu ký bằng máu của mình đây bác ạ!

Thủ tướng Phạm Văn Đồng vỗ vai người đoàn viên là thợ máy ân cần nói: Mấy năm nay, các cháu đã hiên ngang ngày đêm giữ vững tháp khoan trên mặt trận đi tìm dầu khí để kịp thời khi đất nước hòa bình phải có dầu khí để xây dựng đất nước, đây là trận địa của những chiến sĩ tay không của ngành khoan dầu khí. Ngày đêm vẫn hiên ngang nhằm thẳng quân thù, vẫn vững tay tời không rời vị trí, dù phải hy sinh cả kíp khoan cũng vì sự nghiệp dầu khí. Cháu có đồng ý không? Thủ tướng hỏi luôn: Hay Thủ tướng ra lệnh mới sẵn sàng? Anh Hương với nét mặt xúc động và nhẹ nhàng: Dạ, thưa bác, cháu xin lỗi vì ghen tỵ với sự hy sinh của những người cầm súng hay trên mâm pháo giáp mặt quân thù mà quên sự hy sinh trọng đại mà dân đang chờ những người thợ khoan tìm kiếm dầu khí, cháu đã sẵn sàng ở lại cùng đồng nghiệp hoàn thành giếng khoan trên chiến hào “cửa tử”.

Khi Thủ tướng vẫy tay tạm biệt lên xe, có những người thợ đứng thẫn thờ nhìn theo, hàng mi ứa lệ bởi những lời hỏi han thân tình như người cha về thăm các con ngoài trận địa.

Kết quả thành công xử lý các thông số dung dịch khoan thăm dò khai thác dầu khí, thợ khoan chúng tôi nói chung, những người thợ kỹ thuật dung dịch nói riêng của Liên đoàn 36 và Đoàn 36K rất biết ơn kỹ sư Hiệp, tốt nghiệp Trường Đại học Dầu khí Gupkin - Mátxcơva về năm 1962, anh là kỹ sư địa chất dầu khí về cùng anh Nguyễn Ngọc Cư, anh Hạp được cử xuống giếng khoan Zup 1.200 theo dõi thu thập mẫu khoan nghiên cứu phân tầng. Chính ở đây khi khoan gặp tầng cát thô có hiện tượng sập lở, anh đã giải thích nguyên nhân và biện pháp khắc phục hiện tượng bằng pha chế các thông số dung dịch cùng với chuyên gia cố vấn về khoa học.

Giếng khoan 34 đã vượt qua tất cả các yêu cầu khắt khe về kỹ thuật dung dịch qua 3 tháng pha chế thí nghiệm đưa lỗ khoan tới chiều sâu an toàn. Khi sơ kết 6 tháng đầu năm 1971 đơn vị đạt tiên tiến xuất sắc. Chi đoàn Thanh niên được nhận Cờ thi đua luân lưu của Trung ương Đoàn đạt thành tích xuất sắc trong phong trào “Thanh niên ba sẵn sàng” do Trung ương đoàn phát động. Giếng khoan đã đạt chiều sâu 750m an toàn tuyệt đối về người và máy móc thiết bị.

Tình hình chiến sự mỗi ngày một ác liệt, Mỹ đã dùng đến máy bay B52 rải thảm một số nơi ở Hà Nội. Đặc biệt trận bắn phá 3 ngày liền từ thành phố Nam Định đến bến phà Lạc Quần và chúng đã thả ngư nôi, bắn rốc két suốt từ bến phà Cồn Nhất đến Cồn Ba ách tắc giao thông giữa hai tỉnh đến 10 ngày. Giếng khoan 34 cũng nằm trong vòng cung lượn của máy bay, ban đêm nhiều khi ở giàn khoan chỉ dùng 1 đèn pha che gọn tia sáng đường kính còn 5m để thắp chiếu thẳng vào miệng giếng khoan theo dõi vòng quay, tốc độ và đồng hồ trọng lượng. Tháp khoan tuy đã quây bạt phun sơn màu xanh lá cây vẫn phải chặt cành phi lao, cài thêm vài ngày lại thay cành cây mới.

Đầu tháng 8-1971, trong chuyến thăm Nhà máy Dệt Nam Định, Tổng bí thư Lê Duẩn cũng đã tới thăm giếng khoan 34. Tổng bí thư đã vào tận hầm xem chất lượng, lấy tay đo thành lũy bằng bao cát xung quanh tháp, sự ân cần của Tổng bí thư khiến chúng tôi vô cùng xúc động, tự hứa với mình phải làm việc để không phụ sự quan tâm của Đảng.

Đến tháng 10-1971 giếng khoan đã đạt chiều sâu 1.000m, chúng tôi tiếp tục nhận một tin vui, vinh dự và tự hào được đón phái đoàn Mặt trận giải phóng miền Nam ra thăm miền Bắc. Để chuẩn bị đón phái đoàn, chúng tôi đã lao động ngoài giờ 10 ngày liền đắp hầm kèo cho 45 người của đoàn khách tới. Hôm đoàn xe vào sân giàn khoan chúng tôi mới ngỡ ngàng xúc động vì bất ngờ được đón Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh về thăm.

Niềm vinh dự ấy chỉ có ở giếng khoan này. Hiếm có đơn vị nào chỉ trong thời gian 15 tháng được đón hầu hết các nguyên thủ quốc gia thay mặt Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ về thăm. Cũng tại giếng khoan 34 đã rèn luyện đào tạo những người thợ trưởng, những đốc công như anh Vi Minh Hùng, Lê Đình Tòng, Lại Văn Xứng. Đội Khoan 3 đã đạt danh hiệu “Tổ đội lao động xã hội chủ nghĩa”, được đi báo cáo điển hình ở Hội nghị thi đua Tổng cục Địa chất do anh Nguyễn Trọng Tưởng dẫn đầu. Chi đoàn thanh niên cũng giành phần thưởng cờ thi đua “Thanh niên ba sẵn sàng” 2 năm liền của Trung ương Đoàn.

Nhân dịp kỷ niệm 55 năm Ngày truyền thống ngành Dầu khí, chúng tôi, những người thợ khoan ngày ấy đã về thăm lại đài kỷ niệm cột mốc lỗ khoan 34 tại Giao Thủy; đồng thời về thăm anh Nguyễn Trọng Tưởng, nguyên Đoàn trưởng 36K, nguyên Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Công ty Dầu khí 1 để xin bổ sung thêm ký ức một thời anh chỉ đạo giếng khoan 34. Tôi đề nghị anh cùng tôi viết lại kỷ niệm một thời để nhớ. Tiếc rằng bài báo chưa kịp lên khuôn anh đã từ trần ngày 21-8 vừa qua!

Nguyễn Trọng Tưởng - Lê Xuân Tùy

Năng lượng Mới 558