'Vui sao nước mắt lại trào'

Niềm vui nhân đôi

Ông Trần Kỳ Minh, một lão nông đã khá lớn tuổi nhưng vâm chắc như lực điền, nói với tôi rằng: Bà con tui hôm nay đi nhận đất có hai niềm vui. Thứ nhất, là thấy NMLD của mình “lớn nhanh” quá. Mới ngày nào dân xã tui di dời, nhường đất cho Nhà nước xây dựng nhà máy. Bây chừ lại tiếp tục di dời để Nhà nước nâng cấp, mở rộng nhà máy.

Còn niềm vui thứ hai? - Tôi hỏi. Ông Minh cười giòn: thì đến nơi ở mới như chú thấy đấy, có khác chi phố. Đường nhựa láng o, điện nước đầy đủ. Ông kể rằng: Gia đình ông được đền bù đất giải tỏa 1 tỉ đồng, được cấp ba lô đất TĐC, lô nhỏ nhất 100m²; hai lô còn lại, một lô “trăm rưỡi”, một lô “hai trăm mét vuông”. Tôi hỏi, sao lại được cấp những ba lô? Ông bảo: Trước đây gia đình ông ba thế hệ ở cùng một ngôi nhà, giờ nhân giải tỏa, thể theo nguyện vọng của gia đình, “ông Nhà nước” đồng ý tách hộ và cấp đất. Nụ cười mãn nguyện như sáng lên trên khuôn mặt sạm nắng của ông.

Phó trưởng BQL Dự án Nâng cấp, mở rộng NMLD Dung Quất Đặng Hồng Sơn (người chỉ tay) đang trao đổi với nhân dân tại khu TĐC

NMLD Dung Quất được xây dựng trên địa bàn xã Bình Thuận và Bình Trị, huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi). Vận hành thương mại từ đầu năm 2009. Tính từ đó đến hết tháng 2-2017 đã sản xuất được 45,345 triệu tấn sản phẩm xăng dầu các loại. Đã xuất bán 45,135 triệu tấn, chiếm 40% nhu cầu xăng dầu của cả nước. Doanh thu 814.173 tỉ đồng (tương đương 38 tỉ USD). Nộp ngân sách Nhà nước 137.393 tỉ đồng (tương đương 6,5 tỉ USD). Như vậy tính đến thời điểm này giá trị nộp ngân sách Nhà nước của NMLD Dung Quất đã gấp đôi so với tổng mức đầu tư xây dựng (khoảng 3 tỉ USD), xếp thứ 6 trong top 10 bảng xếp hạng 500 doanh nghiệp lớn của đất nước.

Trước yêu cầu cấp thiết của thị trường, cũng như yêu cầu đổi mới công nghệ, được sự đồng ý của Chính phủ, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đã quyết định đầu tư nâng cấp và mở rộng nhà máy, đưa công suất từ 6,5 triệu tấn/năm lên 8,5 triệu tấn/năm, với chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn Ero5. Để làm được điều đó, nhà máy cần thêm 108ha đất và mặt nước để mở rộng.

Tất cả những thông tin nêu trên, không chỉ nằm trong văn bản báo cáo; cũng không phải là chi tiết báo chí đã đăng tải… mà những người dân bình thường trong khu vực dự án đều nắm chắc như trong nhà mình còn bao nhiêu lúa gạo vậy. Bà Nguyễn Thị Hài, bảo: Dân quê chúng tôi xưa nay “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, lo bữa cơm no, lo đồng tiền cho con ăn học, chẳng bao giờ màng đến chuyện xa xôi. Nhưng từ khi NMLD Dung Quất xây dựng ngay trên quê hương mình, nhiều lợi ích mang lại cho người dân lắm.

Tôi hỏi, đấy là những lợi ích gì? Bà vanh vách: thì trường học này, trạm y tế này, đường giao thông này, nhà tình nghĩa… nhiều thứ lắm. Nhất là lũ thanh niên con cháu chúng tôi thi nhau học hành để có được “một chân” trong nhà máy. Nhiều đứa trở thành cán bộ rồi. Dân quê tôi nói với nhau rằng, NMLD Dung Quất là của chính mình, chứ chẳng phải của ai cả. Vì vậy giờ có phải di dời bà con ai cũng đồng lòng cả.

Bà Hài cho hay, gia đình bà được đền bù 800 triệu đồng và được nhận một lô đất TĐC diện tích 200m². Cũng như bà Hài, bà Nguyễn Thị Cầu có diện tích giải tỏa lớn hơn, nhà đông nhân khẩu hơn, nên được nhận tới hai lô TĐC, mỗi lô 200m². Với số tiền được đền bù, lại được cấp đất TĐC, bà con trong diện giải tỏa không chỉ đủ tiền xây nhà mới, mua sắm vật dụng cần thiết, không ít gia đình còn dư giả tiền gửi ngân hàng.

Ông Ưng Văn Xứng đại diện cho các hộ dân được nhận đất TĐC, đã phát biểu trong buổi lễ giao đất: Một lần nữa người dân xã Bình Trị tiếp tục hy sinh ruộng vườn, nhà cửa của mình. Nơi đã trở thành máu thịt của biết bao thế hệ. Song, vì sự phát triển của nhà máy, người dân chúng tôi sẵn sàng. Việc bồi thường, hỗ trợ của các cấp với người dân được thực hiện đúng quy định của pháp luật, được người dân đồng tình ủng hộ.

Chúng tôi hiểu rằng: Chính Khu Kinh tế Dung Quất, trong đó có NMLD Dung Quất đã làm thay đổi hẳn đời sống của bà con. Nhiều gia đình có con em trở thành công nhân của nhà máy, nhiều gia đình được chuyển đổi ngành nghề mới có thu nhập cao và ổn định. Vì lẽ đó, không có gì khiến bà con phải lăn tăn và cũng chẳng có ai phản đối cả.

Chuyển đến nơi ở mới, chúng tôi mang theo niềm vui nhân đôi. Vui vì cuộc sống của chính gia đình mình, quê hương mình được cải thiện. Niềm vui và tự hào lớn lao là NMLD Dung Quất của quê mình thực sự có hiệu quả đã làm ra nhiều nhiên liệu cho đất nước, mang lại nhiều thu nhập cho quốc gia…

Quê như… phố

Ông Nguyễn Văn Thính, Chủ tịch UBND xã Bình Trị đã phát biểu như vậy tại buổi lễ giao đất TĐC cho các hộ dân. Theo ông đây là khu TĐC tốt nhất từ trước đến nay. Tốt nhất ở nhiều ý nghĩa.

Có lẽ chưa có khu TĐC cư nào mà hệ thống điện chiếu sáng, điện sinh hoạt ở từng “ngõ ngách” đều được thiết kế và lắp đặt bằng cáp ngầm! Chỉ “chi tiết” này thôi cũng đã đủ nói lên “tính hiện đại” của khu TĐC cho trên 400 hộ dân thuộc diện giải tỏa để thực hiện Dự án Nâng cấp, mở rộng NMLD Dung Quất.

Ông Trần Kỳ Minh, một hộ dân được nhận đất TĐC ở khu dân cư mới

Hệ thống giao thông trong khu TĐC cũng được thiết kế hiện đại, có trục ngang, trục dọc, có cống kỹ thuật, nút giao thông có vỉa hè thông thoáng và hệ thống cây xanh được lựa chọn. Có cả hệ thống thoát nước mưa, nước thải theo đúng yêu cầu kỹ thuật bảo đảm vệ sinh môi trường…

Tuy mới hoàn thành 97% công việc, nhưng dáng dấp một khu TĐC hiện đại đã hiện ra trước mắt. Trường mẫu giáo, trường tiểu học, nhà sinh hoạt cộng đồng… những công trình phúc lợi công cộng đang trong giai đoạn hoàn thiện. Khi người dân đặt viên gạch xây dựng nơi ở mới của mình thì các công trình này đã hoàn thành và đưa vào phục vụ chính người dân.

Nhà thầu xây dựng khu TĐC này là Công ty Cổ phần Xây dựng Tân Nam và một số nhà thầu phụ khác. Tuy còn một số hạng mục chưa hoàn thành, nhưng những người thi công cam kết sẽ giao mặt bằng cho nhân dân đúng tiến độ, phấn đấu hoàn thành trước ngày 30-6-2017. Hôm chúng tôi dự lễ công bố vị trí mốc giới và bàn giao đất cho nhân dân, các đơn vị thi công đang triển khai tăng ca, tăng kíp, tranh thủ thời gian mùa khô thi công 24/24 giờ trong ngày.

Sở dĩ họ phải triển khai một cách quyết liệt như vậy, không phải là do kinh phí thiếu, cũng không phải là do trước đó họ thiếu tính toán. Mà hoàn toàn do… trời. Công trình có quy mô lớn, với giá trị gói thầu trên 130 tỉ đồng, thời gian thi công là 180 ngày. Ngay sau khi ký hợp đồng, khi mà những nhát cuốc đầu tiên được bổ xuống trong ngày khởi công, thì công trình phải dừng lại hơn 60 ngày do mưa bão và những trận lũ kép xảy ra ở miền Trung, mà trong đó hai tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định liên tục bị “lũ chồng lũ”.

Nếu so với khối lượng công việc đã hoàn thành với khoảng thời gian ngắn ngủi vừa qua, thì tiến độ phải vượt hơn 20%, chứ không phải ít. Ông Đặng Hồng Sơn, Phó ban Quản lý (BQL) Dự án Nâng cấp, mở rộng NMLD Dung Quất cho biết: Về kinh phí PVN và Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) đã chuẩn bị đầy đủ. Song song với việc thiết kế tổng thể, BSR còn phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, BQL Khu Kinh tế Dung Quất và các nhà thầu triển khai quyết liệt việc xây dựng khu TĐC cho nhân dân. Kinh phí để đền bù là không thiếu, kinh phí để xây dựng khu TĐC cũng không thiếu, tất cả đều đã và đang được giải ngân theo đúng tiến độ đề ra. Sự phối hợp nhịp nhàng trên đã tạo ra sức mạnh để các bên hoàn thành công việc của mình.

Ngay từ bây giờ những hộ dân đã chuẩn bị đủ điều kiện có thể xây dựng nhà ở được ngay. Đó là khẳng định của ông Hà Đức Thắng, Phó trưởng BQL Khu Kinh tế Dung Quất và các Khu Công nghiệp Quảng Ngãi, kiêm Giám đốc BQL Tiểu dự án bồi thường, hỗ trợ TĐC.

Theo quan sát của chúng tôi, sự khẳng định của ông Thắng không phải là “báo cáo thành tích” mà là sự thật hiển nhiên. Mặt bằng khu TĐC rộng hơn 19ha đã được san ủi bằng phẳng, hệ thống giao thông đang thảm nhựa giai đoạn cuối. Các phân khu chức năng đã hình thành. Đặc biệt, diện tích xây dựng nhà ở của các hộ dân đã được phân lô. Ngay tại buổi lễ, các hộ dân có thể yêu cầu cán bộ địa chính giao đất trên thực địa được ngay.

Nhiều người “túm năm, tụm ba” bàn tán sôi nổi. Họ tính với nhau việc xây dựng nhà ở, họ bàn với nhau cùng kết hợp mua xi măng, cát, gạch ngói ở đâu cho phù hợp, bảo đảm tiết kiệm nhất. Người nông dân ở đây khi có trong tay số tiền lớn, họ đều tính toán rất chi ly, chứ không hoang phí như một số vùng khác khi nhận được tiền đền bù là “vung tay quá trán”. Trên khuôn mặt sạm nắng hằn những nếp nhăn lo toan dãn dần ra trong một tương lai mới tốt đẹp hơn đang chờ đợi họ ở phía trước.

Nơi ở mới phải tốt hơn nơi ở cũ

Phó chủ tịch Thường trực UBND huyện Bình Sơn, Lý Thọ trong phần phát biểu của mình đã nói như vậy. Theo ông: Nhân dân đến nơi ở mới phải tốt hơn nơi ở cũ, đời sống vật chất, tinh thần của người dân phải được nâng lên. Đặc biệt việc làm và chuyển đổi ngành nghề phải được quan tâm hàng đầu.

Người dân vùng TĐC đang xem bản đồ quy hoạch

Dân đến nơi ở mới, dù được ở trong những ngôi nhà khang trang, nhưng sinh kế lâu dài không bảo đảm thì vô nghĩa. Ông cho rằng, việc đào tạo nghề, chuyển đổi sinh kế cho nhân dân TĐC là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị. UBND huyện Bình Sơn coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu, nên đã có kế hoạch hết sức cụ thể và chi tiết trong việc đào tạo nghề và hỗ trợ cho nhân dân vùng dự án.

Ông Nguyễn Văn Thính, Chủ tịch UBND xã Bình Trị cho hay: Hiện nay, các đoàn thể chính trị, các tổ chức quần chúng ở địa phương đang rốt ráo triển khai các hoạt động của mình để hỗ trợ nhân dân. Ví như: Hội Phụ nữ tư vấn cho chị em mở mang nghề phụ tại nhà; Đoàn Thanh niên đứng ra đỡ đầu cho thanh niên trong việc “lập thân, lập nghiệp”; Hội Cựu chiến binh phối hợp với các đoàn thể, các trường dạy nghề trên địa bàn tư vấn đào tạo nghề phù hợp cho từng lứa tuổi.

Phó BQL Dự án Nâng cấp, mở rộng NMLD Dung Quất, Đặng Hồng Sơn yêu cầu các nhà thầu hỗ trợ về phương tiện, nhân lực giúp nhân dân xây dựng nhà ở tại khu TĐC, ông cũng yêu cầu các doanh nghiệp có thể tuyển chọn ngay tại chỗ lực lượng lao động địa phương. Trước mắt tạo việc làm cho lao động dôi dư, về lâu dài có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng để con em trong vùng TĐC trở thành những công nhân xây dựng thực thụ, để chung tay xây dựng, kiến thiết các công trình ngay trên quê hương mình.

Về phần mình ông cam kết, NMLD Dung Quất cũng như BSR ưu tiên tiếp nhận lực lượng lao động là con em địa phương hội đủ các tiêu chuẩn theo quy định. Với tinh thần con em vùng dự án thực sự là chủ nhân của các nhà máy, các công trình trên quê hương mình. Trong chương trình an sinh xã hội của mình, BSR ưu tiên giành phần lớn kinh phí để hỗ trợ nhân dân vùng dự án chuyển đổi ngành nghề và xây dựng các công trình phúc lợi công cộng…

Ông Trần Kỳ Minh sau khi nghe những cam kết từ phía chính quyền, các doanh nghiệp và các ngành chức năng. Cũng như những gì mà những ngày qua ông đã chứng kiến, đã tiếp xúc và con em ông cũng như con em của nhân dân vùng dự án đã và đang được tư vấn, được hỗ trợ “lập thân, lập nghiệp” trong tương lai. Ông đã xúc động nói: “Không có gì phải phàn nàn, không cớ gì không có niềm tin khi các cấp, các đơn vị cùng chung tay lo cho dân. Đời sống của bà con nay mai sẽ khác xa, công cuộc đổi mới làm cho dân “đổi đời”, như thế là sướng cái bụng lắm rồi…”.

Có thể nói cả hệ thống chính trị, cả địa phương và doanh nghiệp đã và đang chung tay giúp nhân dân vùng dự án sớm ổn định cuộc sống. Màu xanh no ấm, màu tươi mới, niềm tin và hy vọng của nhân dân vùng dự án đang sáng dần, đang trở thành hiện thực trên mảnh đất Vạn Tường lịch sử.

Đặng Trung Hội