Châu Âu đang vượt qua cuộc khủng hoảng năng lượng

Châu Âu "tránh được điều tồi tệ nhất" của cuộc khủng hoảng năng lượng khi điện than giảm trong mùa đông này. Theo đó, tỷ trọng điện than chỉ tăng 1,5 điểm phần trăm với sản lượng điện chiếm 16% sản lượng điện của EU vào năm 2022, trong đó sản lượng trong 4 tháng cuối năm 2022 giảm so với cùng kỳ năm ngoái do châu Âu ngăn chặn nguy cơ quay trở lại điện than sau cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2022.

Đức, EU chạy đua để hỗ trợ các công ty năng lượng đang gặp khó khăn.

“Châu Âu đã tránh được điều tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng năng lượng”, Dave Jones, người đứng đầu bộ phận chuyên sâu về dữ liệu của Ember, cho biết. “Cú sốc năm 2022 chỉ gây ra một gợn sóng nhỏ đối với điện than nhưng lại tạo ra một làn sóng ủng hộ lớn đối với năng lượng tái tạo. Mọi lo ngại về sự phục hồi của điện than giờ đã tan biến”.

Phân tích của Ember cho thấy châu Âu phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kép trong lĩnh vực điện vào năm 2022. Ngay khi châu Âu cố gắng cắt đứt quan hệ với Nga - nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của họ, thì châu Âu phải đối mặt với sản lượng thủy điện và điện hạt nhân thấp nhất trong ít nhất hai thập kỷ, gây ra thiếu hụt khoảng 7% tổng nhu cầu điện của châu Âu vào năm 2022.

Mức tăng trưởng kỷ lục về điện gió và điện mặt trời đã giúp bù đắp mức thiếu hụt từ thủy điện và điện hạt nhân. Sản xuất năng lượng mặt trời tăng nhanh nhất, với mức tăng kỷ lục 39 TWh (+24%) vào năm 2022 - gần gấp đôi kỷ lục trước đó - giúp tránh được 10 tỷ euro chi phí khí đốt. 20 quốc gia EU lập kỷ lục năng lượng mặt trời mới vào năm 2022.

Dave Jones, người đứng đầu bộ phận chuyên sâu về dữ liệu của Ember, cho biết: “Quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của châu Âu nổi lên từ cuộc khủng hoảng này mạnh mẽ hơn bao giờ hết. “Các nước châu Âu không chỉ cam kết loại bỏ dần than đá, mà giờ đây họ cũng đang cố gắng loại bỏ khí đốt. Cuộc khủng hoảng năng lượng chắc chắn đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi điện của châu Âu. Châu Âu đang hướng tới một nền kinh tế sạch, điện khí hóa và điều này sẽ được thể hiện đầy đủ vào năm 2023. Thay đổi đang diễn ra nhanh chóng và mọi người cần phải sẵn sàng cho điều đó”.

Nhu cầu điện thấp hơn cũng giúp giảm mức thiếu hụt. Nhu cầu điện của EU đã giảm 7,9% trong quý cuối cùng của năm 2022 so với cùng kỳ năm trước (-56 TWh), gần tương đương với mức giảm 9,6% (-61 TWh) đã chứng kiến vào quý 2 năm 2020 khi lần đầu tiên áp dụng các biện pháp phong tỏa trên phần lớn châu Âu. Thời tiết ôn hòa là một yếu tố quyết định, nhưng áp lực về khả năng chi trả có thể đóng một vai trò nào đó, bên cạnh việc cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng và người dân đoàn kết hành động để cắt giảm nhu cầu năng lượng trong thời kỳ khủng hoảng.

Chỉ một phần sáu sản lượng thiếu hụt từ năng lượng hạt nhân và thủy điện được đáp ứng bằng nhiệt điện than. Sản lượng điện than tăng 7% (+28 TWh). Do đó, lượng phát thải của ngành điện của EU đã tăng 3,9% (+26 MtCO2) vào năm 2022 so với năm 2021. Tình hình có thể còn tồi tệ hơn nhiều: năng lượng gió, năng lượng mặt trời và nhu cầu điện giảm đã ngăn cản việc quay trở lại sử dụng điện than nhiều hơn. Trong bối cảnh mức tăng của điện than là không đáng kể: điện than vẫn ở dưới mức của năm 2018 và chỉ bổ sung 0,3% vào sản lượng điện than toàn cầu.

Điện than ở EU đã giảm trong cả bốn tháng cuối năm 2022, giảm 6% so với cùng kỳ năm 2021. 26 tổ máy điện than được đặt ở chế độ chờ khẩn cấp sẵn sàng cho mùa đông chỉ hoạt động ở mức trung bình 18% công suất. Mặc dù đã nhập khẩu thêm 22 triệu tấn than trong suốt năm 2022, nhưng EU chỉ sử dụng một phần ba trong số đó. Các quốc gia cam kết loại bỏ dần than như trước cuộc khủng hoảng.

Có lẽ đáng ngạc nhiên nhất là việc sản xuất điện từ khí đốt hầu như không thay đổi (+0,8%) vào năm 2022 so với năm 2021, bất chấp giá cao kỷ lục. Điện khí tạo ra 20% điện năng của EU vào năm 2022, tăng so với mức 19% của năm trước. Tuy nhiên, xu hướng này dự kiến sẽ thay đổi mạnh mẽ trong năm tới.

Sự tăng trưởng nhanh chóng của điện gió và điện mặt trời sẽ sớm bù đắp năng lượng cho châu Âu.

Alexandru Mustață, nhà vận động về than đá tại tổ chức Europe Beyond Coal, cho biết: “Châu Âu đang trải qua điều mà giám đốc điều hành Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) Fatih Birol mô tả là cuộc khủng hoảng năng lượng lớn nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, sản lượng điện than của EU chỉ tăng ít ỏi 7%, do sản lượng năng lượng mặt trời và năng lượng gió đạt kỷ lục giúp chúng ta vượt qua cuộc khủng hoảng. Mặc dù vậy, các quốc gia như Bulgaria và Romania đang cố gắng tận dụng thời điểm này để xây dựng một câu chuyện kể rằng than có tương lai. Với chiều sâu của cuộc khủng hoảng và sự phục hồi nhỏ đối với than, rõ ràng là điều đó đã không xảy ra”.

Các dấu hiệu mới nhất từ ngành công nghiệp điện tại châu Âu cho thấy năm 2023, quá trình chuyển đổi sang năng lượng gió và năng lượng mặt trời sẽ tăng tốc để đối phó với cuộc khủng hoảng năng lượng và sản lượng thủy điện cũng như điện hạt nhân của Pháp sẽ phục hồi. Do đó, Ember ước tính rằng việc sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch có thể giảm mạnh 20% vào năm 2023, gấp đôi mức giảm kỷ lục trước đó vào năm 2020. Sản xuất điện than sẽ giảm, nhưng sản xuất điện khí, vốn dự kiến vẫn đắt hơn điện than ít nhất cho đến năm 2025, sẽ giảm nhanh nhất.

Thành Công

EU thông qua giá trần khí đốt để đối phó với cuộc khủng hoảng năng lượng

Khủng hoảng năng lượng làm bùng nổ cuộc đua điên loạn giành các kho LNG nổi

Đối mặt với khủng hoảng năng lượng, nền kinh tế Đức hiện nay như thế nào?

Châu Âu đã vượt qua khủng hoảng năng lượng trong mùa đông thế nào?