Thử lửa quan hệ năng lượng UAE-Israel

Tổng thống Israel Isaac Herzog (trái), gặp Thái tử Abu Dhabi, Sheikh Mohammed bin Zayed Al Nahyan

Một loạt động thái và bình luận gần đây của Chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã khiến phần lớn dư luận ở các quốc gia Ả Rập phản đối và bị UAE lên án, đặc biệt là về chính sách định cư của Israel đối với khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng.

Tuy nhiên, việc hợp tác kinh tế và thương mại giữa hai nước vẫn được tăng cường. Đây là yếu tố then chốt giúp UAE và Israel thiết lập quan hệ ngoại giao tháng 8/2020.

Hãng thông tấn quốc gia WAM của UAE cho biết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện (CEPA) giữa hai nước đã chính thức có hiệu lực vào ngày 26/3/2023, loại bỏ hoặc giảm thuế đối với hơn 96% hàng hóa. Đây là Hiệp định thương mại tự do đầu tiên giữa Israel và một quốc gia Ả Rập, được ký kết vào tháng 5/2022 và được Đại sứ UAE tại Israel gọi là “thời khắc lịch sử”. Tuần trước, gã khổng lồ năng lượng ADNOC của UAE đã thông báo việc trúng một phần của gói thầu chung trị giá 2 tỷ USD để sở hữu một nửa số cổ phần của nhà khai thác khí đốt tự nhiên ngoài khơi NewMed Energy của Israel.

Gói thầu này diễn ra sau thương vụ Mubadala Energy của Abu Dhabi mua 22% cổ phần trong mỏ khí đốt Tamar của Israel với giá khoảng 1 tỷ USD vào năm 2021.

“Gói thầu NewMed Energy thể hiện cam kết đầu tư dài hạn vào lĩnh vực năng lượng của Israel, qua đó cho thấy mối quan hệ giữa hai nước đã trở nên chiến lược như thế nào”, ông Neil Quilliam, cộng sự tại tổ chức tư vấn Chatham House và là đồng tác giả trong một báo cáo mới về mối quan hệ bình thường hóa giữa Israel và UAE, nói với Reuters.

“Hơn nữa, lợi ích của UAE có liên quan đến an ninh năng lượng của châu Âu, điều này sẽ đóng vai trò là lá chắn trước áp lực mạnh mẽ của EU đối với các mục tiêu phát thải ròng bằng 0”, ông nói thêm.

Theo thỏa thuận do Mỹ làm trung gian, Israel - UAE - Bahrain đã cùng ký Hiệp định Abraham, được thúc đẩy một phần bởi những quan ngại chung về Iran và là một phần của việc tái tổ chức các liên minh trong khu vực rộng lớn hơn. Nhưng những diễn biến chính trị gần đây đã khiến mối quan hệ ngoại giao này trở nên căng thẳng và đây là giai đoạn thử thách đối với mối quan hệ này.

Điều này diễn ra trong bối cảnh xung đột nội bộ nghiêm trọng ở Israel về cải cách tư pháp và Thủ tướng Netanyahu, người lãnh đạo chính phủ tiền nhiệm khi Hiệp định Abraham được ký kết, vẫn chưa đến thăm UAE.

Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế của UAE đã không trả lời yêu cầu bình luận về những căng thẳng chính trị bao trùm mối quan hệ này.

Khi được hỏi tại sao Thủ tướng Netanyahu chưa đến thăm UAE, các quan chức Chính phủ Israel đã đề cập đến thỏa thuận thương mại gần đây và cho biết quan hệ song phương với UAE đang ngày càng được thắt chặt.

Thúc đẩy thương mại

Phần lớn các hoạt động kinh tế và chính trị của Israel đều bị cắt đứt với các nước láng giềng Trung Đông, nên Israel coi mối quan hệ với UAE là một cách để tiếp cận các cơ hội kinh doanh mới ở vùng Vịnh và mở rộng thêm nhiều cơ hội trong các lĩnh vực khác. UAE đang thúc đẩy hợp tác với Israel trong lĩnh vực tài chính, năng lượng, an ninh, công nghệ và an ninh nguồn nước.

Những động thái gần đây nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư, báo hiệu cho các doanh nghiệp ở cả hai bên rằng những căng thẳng chính trị không làm giảm mong muốn hợp tác kinh tế giữa hai nước.

Kim ngạch thương mại phi dầu mỏ song phương giữa Israel và UAE đạt hơn 2,5 tỷ USD vào năm 2022. UAE hy vọng con số này sẽ tăng lên 10 tỷ USD đến năm 2030.

“Tình hình chính trị của Israel chắc chắn rất phức tạp và có nhiều thăng trầm. Nhưng Hiệp định Abraham là một quyết định chiến lược, nó sẽ tiếp tục được duy trì bất kể điều gì xảy ra ở Israel”, nhà bình luận chính trị Abdulkhaleq tại UAE cho biết.

Văn phòng Thương mại Quốc tế Dubai, mở cửa tại Tel Aviv vào tháng 12/2022, cho biết hàng nghìn công ty Israel đã bắt đầu hoạt động tại UAE.

Hôm thứ Năm (6/4) vừa qua, Israel đã thông báo mở thêm 7 chuyến bay hàng tuần giữa hai nước, bổ sung vào hàng chục chuyến bay hiện có. Hiệp định CEPA giữa UAE và Israel là một phần trong chiến lược mở rộng của UAE hướng tới xây dựng quan hệ đối tác toàn cầu để củng cố và đa dạng hóa nền kinh tế.

Một cuộc họp của nhóm chiến lược I2U2 gồm Ấn Độ, Israel, UAE và Mỹ, nhóm hợp tác kinh tế được thành lập vào năm 2021, đã được tổ chức trong tháng 2 vừa qua tại UAE.

“Sẽ có căng thẳng trong mối quan hệ giữa hai nước và thậm chí sẽ có lý do để đặt nghi vấn về tính bền vững trong mối quan hệ này”, ông Quilliam của Chatham House nói, “tuy nhiên, dù tình hình có nghiêm trọng đến đâu, khía cạnh kinh tế trong mối quan hệ đối tác sẽ giúp họ vượt qua những thời điểm khó khăn”.

Cuộc chiến trong bóng tối giữa Israel và Iran

Israel muốn tăng xuất khẩu khí đốt sang Ý

BP và ADNOC đấu thầu mua cổ phần hãng khai thác khí đốt của Israel