Trong hành trình phát triển của ngành dầu khí Việt Nam, có những dấu ấn hợp tác đã trở thành biểu tượng cho sự gắn bó chiến lược, hiệu quả và bền vững giữa các tập đoàn dầu khí quốc gia trong khu vực. Sự hợp tác hơn 3 thập kỷ qua giữa Petrovietnam và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Malaysia (Petronas) chính là một trong những mối quan hệ như vậy.

Lô PM3 CAA là một trong những dự án dầu khí mang tính biểu tượng về hợp tác khu vực trong ngành năng lượng Đông Nam Á. Dự án nằm tại khu vực chồng lấn giữa Việt Nam và Malaysia, nơi hai Chính phủ đã thiết lập một cơ chế phối hợp đặc biệt dựa trên nguyên tắc phân chia công bằng và cùng khai thác tài nguyên chung.

Hợp đồng Chia sản phẩm (PSC) Lô PM3 CAA được ký vào ngày 16/2/1989, trên cơ sở Thỏa thuận Thương mại giữa hai quốc gia. Đến năm 1992, hoạt động dầu khí tại khu vực này chính thức được triển khai với sự tham gia của các nhà thầu.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà thầu, đặc biệt là giữa Petrovietnam và Petronas, không chỉ đảm bảo khai thác hiệu quả tài nguyên, mà còn xây dựng nên một mô hình hợp tác xuyên biên giới mẫu mực. Trong đó, Lô PM3 CAA đã cung cấp nguồn khí ổn định cho Cụm công nghiệp Khí – Điện – Đạm Cà Mau, một trong những dự án trọng điểm quốc gia về năng lượng. Dự án không chỉ đóng góp quan trọng vào an ninh năng lượng của vùng Tây Nam Bộ, mà còn góp phần hình thành hệ sinh thái công nghiệp hoàn chỉnh, từ khai thác khí đến sản xuất điện và phân bón.

Thành công của PM3 CAA còn thể hiện ở khả năng điều phối linh hoạt lượng khí theo mùa, tối ưu sản lượng khai thác, hạn chế tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt, đặc biệt trong các giai đoạn cao điểm sản xuất. Bên cạnh đó, hiệu quả từ dự án đã tạo điều kiện thuận lợi để Petrovietnam và Petronas cùng chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật, quy trình vận hành giàn khai thác và xử lý khí ngoài khơi, qua đó nâng cao năng lực nội địa hóa và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành dầu khí Việt Nam.

Nếu như Lô PM3 CAA là nền tảng hợp tác ban đầu giữa Petrovietnam và Petronas, thì trong những năm gần đây, mối quan hệ này đã không ngừng được củng cố và mở rộng, phát triển toàn diện và bao trùm cả chuỗi giá trị dầu khí, vượt khỏi phạm vi khai thác truyền thống. Trong lĩnh vực thượng nguồn, Petronas Carigali đã và đang tham gia vào nhiều Hợp đồng Chia sản phẩm (PSC) khác tại Việt Nam, bên cạnh Lô PM3 CAA, như Lô 46/02, Lô 01 & 02, với vai trò là nhà đầu tư có năng lực tài chính, kinh nghiệm vận hành quốc tế và công nghệ hiện đại. Petronas cũng từng có mặt trong giai đoạn thăm dò tại một số lô khác như khu vực Hàm Rồng – Thái Bình và Lô 102–106, thể hiện sự quan tâm lâu dài với thị trường dầu khí Việt Nam.

Petronas hiện là một trong những nhà cung cấp LNG lớn nhất thế giới với sản lượng hơn 33 triệu tấn/năm, mạng lưới đối tác toàn cầu và hệ sinh thái khí hóa lỏng hiện đại. Trong khi đó, Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư vào các dự án điện khí LNG như Nhơn Trạch 3 – 4, Long An 1 – 2, Bạc Liêu..., mở ra cơ hội rất lớn để hai bên hợp tác theo hợp đồng trung – dài hạn, vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa kiểm soát giá thành trong bối cảnh thị trường khí toàn cầu nhiều biến động.

Không chỉ dừng ở khía cạnh thương mại, Petronas còn tích cực chia sẻ kinh nghiệm xây dựng hạ tầng khí, cảng LNG nổi và cố định, cũng như phương pháp quản lý rủi ro vận hành, từ đó góp phần giúp Petrovietnam hoàn thiện nhanh chóng chuỗi giá trị khí – LNG còn non trẻ.

Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, cả Petrovietnam và Petronas đều xác định cần phải tái định vị chiến lược phát triển để thích ứng và đi trước xu thế. Tinh thần đó đã được cụ thể hóa bằng việc hai bên trao Bản ghi nhớ hợp tác về năng lượng tái tạo, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư Việt Nam tới Malaysia – sự kiện đánh dấu việc hai nước chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện sau hơn 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Trên nền tảng MoC tháng 11/2023, Petrovietnam và Petronas đã mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực như năng lượng gió, năng lượng mặt trời, lưu trữ carbon (CCS), sản xuất hydrogen và công nghệ giảm phát thải CO2. Petrovietnam hiện đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, theo cam kết quốc tế tại COP26 và COP28, và để đạt được mục tiêu này, cần sự đồng hành về công nghệ, vốn đầu tư và mô hình triển khai từ những đối tác chiến lược như Petronas.

Petronas với lợi thế là một trong những tập đoàn năng lượng quốc gia hàng đầu thế giới, có kinh nghiệm chuyển đổi mô hình từ dầu khí truyền thống sang phát triển năng lượng sạch, đã và đang trở thành đối tác tham chiếu lý tưởng trong quá trình chuyển mình của Petrovietnam. Không chỉ vậy, hai bên còn có cùng quan điểm về an ninh năng lượng, coi đây là yếu tố then chốt bảo đảm ổn định kinh tế – xã hội trong thời kỳ hậu nhiên liệu hóa thạch. Chính vì vậy, việc xây dựng các liên minh hợp tác khu vực, liên doanh công nghệ và quỹ đầu tư xanh đang được hai Tập đoàn chủ động xúc tiến.

Tầm nhìn xa và sự đồng hành chiến lược giữa Petrovietnam và Petronas không chỉ giới hạn ở phạm vi song phương, mà còn đang mở rộng ra các sáng kiến hợp tác khu vực, như việc thúc đẩy kết nối giữa các tập đoàn dầu khí quốc gia trong ASEAN (PTT – Thái Lan, Pertamina – Indonesia), thông qua chia sẻ kinh nghiệm kỹ thuật, phối hợp xây dựng mô hình tài chính xanh và hướng tới khả năng hợp tác trong phát triển hạ tầng LNG, năng lượng tái tạo và lưu trữ carbon. Đây là những nỗ lực thiết thực nhằm góp phần đẩy nhanh tiến trình chuyển dịch năng lượng bền vững của toàn khu vực Đông Nam Á.

Việc ký kết KPA gia hạn PSC Lô PM3 CAA thêm 20 năm chính là lời khẳng định cụ thể và mạnh mẽ cho mối quan hệ bền chặt, hiệu quả và không ngừng phát triển giữa Petrovietnam - Petronas.

Không chỉ là hợp đồng khai thác thông thường, đây còn là nền móng pháp lý – kỹ thuật để hai bên cùng tiếp tục triển khai các hoạt động đầu tư, phát triển mỏ, đảm bảo tối ưu hóa giá trị tài nguyên và tăng cường hiệu quả hợp tác liên doanh.

Petrovietnam và Petronas, từ những ngày đầu là bạn đồng hành khai thác tài nguyên biển khơi, nay đã trở thành đối tác chiến lược toàn diện, cùng kiến tạo nên tương lai năng lượng mới cho khu vực. Hơn 30 năm hợp tác là minh chứng cho sự tin cậy, tôn trọng và cùng phát triển – những giá trị cốt lõi sẽ tiếp tục định hình quan hệ hai bên trong những thập kỷ tới, không chỉ vì lợi ích song phương, mà vì một nền năng lượng Đông Nam Á vững mạnh, kết nối và bền vững./.