Petrovietnam: Trụ cột kinh tế, "lá chắn" năng lượng của quốc gia

ĐBQH Phạm Thúy Chinh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội trao đổi với phóng viên PetroTimes bên hành lang Quốc hội.

PV: Thưa bà, bà đánh giá như thế nào về vai trò của Petrovietnam trong đóng góp cho tăng trưởng kinh tế và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia hiện nay?

ĐBQH Phạm Thúy Chinh: Theo tôi, đóng góp của Petrovietnam là rất quan trọng trong cả hai khía cạnh: đóng góp vào tăng trưởng GDP, thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Trước hết, về tăng trưởng kinh tế, Petrovietnam là một trong những tập đoàn trụ cột của nền kinh tế, đóng góp rất lớn vào GDP và ngân sách nhà nước, tạo công ăn việc làm cho hàng chục nghìn lao động và phát triển chuỗi giá trị liên quan từ thăm dò, khai thác, chế biến đến phân phối năng lượng. Nhiều dự án trọng điểm của Petrovietnam, đặc biệt là các dự án dầu khí ngoài khơi, không chỉ mang lại doanh thu lớn cho ngân sách nhà nước mà còn kích thích phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ, logistics, cảng biển, dịch vụ kỹ thuật - góp phần lan tỏa giá trị kinh tế cho nhiều địa phương, đưa Tập đoàn trở thành nhà thầu dịch vụ kỹ thuật biển quốc tế quan trọng.

Về an ninh năng lượng, Petrovietnam giữ vai trò chiến lược trong việc đảm bảo nguồn cung năng lượng ổn định, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và chuyển dịch cơ cấu năng lượng theo hướng sạch, xanh. Các dự án khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), điện khí và năng lượng tái tạo mà Tập đoàn đã và đang triển khai giúp đáp ứng nhu cầu và tăng cường dự trữ năng lượng, góp phần bảo vệ an ninh năng lượng quốc gia.

Ngoài ra, Petrovietnam còn đóng vai trò là lực lượng tiên phong trong đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Các sáng kiến như áp dụng công nghệ số hóa trong quản lý vận hành mỏ dầu, phát triển năng lượng sạch và đầu tư vào các chương trình STEM hay đào tạo kỹ thuật đều góp phần nâng cao năng lực nội lực quốc gia.

Tóm lại, Petrovietnam không chỉ là trụ cột kinh tế quan trọng, mà còn là "lá chắn" năng lượng của quốc gia, góp phần bảo đảm tăng trưởng bền vững và an ninh chiến lược trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu và áp lực tăng trưởng trong nước.

PV: Với vị thế là doanh nghiệp trụ cột của kinh tế nhà nước, Petrovietnam đã có những đóng góp cụ thể nào giúp thúc đẩy phát triển vùng, nhất là các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc, thưa bà?

ĐBQH Phạm Thúy Chinh: Tôi cho rằng, với vị thế là doanh nghiệp trụ cột của kinh tế nhà nước, Petrovietnam đã và đang có những đóng góp rất cụ thể, thiết thực trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều vùng, trong đó có các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc. Bên cạnh nhiệm vụ trọng tâm là bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Petrovietnam đã đầu tư nhiều dự án hạ tầng năng lượng, khí - điện - dầu, góp phần cải thiện hệ thống cung ứng điện, tạo điều kiện thu hút đầu tư công nghiệp, dịch vụ và logistics cho khu vực vốn còn nhiều khó khăn về hạ tầng.

Các dự án của Tập đoàn còn mang lại hiệu ứng lan tỏa tích cực khi tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng chục nghìn lao động địa phương, hình thành chuỗi cung ứng dịch vụ - vật liệu - kỹ thuật hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời tăng nguồn thu ngân sách cho các tỉnh. Petrovietnam cũng rất chú trọng công tác an sinh xã hội, phát triển cộng đồng thông qua các chương trình xây dựng trường học, trạm y tế, hỗ trợ xóa đói giảm nghèo, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, nơi đời sống người dân còn nhiều khó khăn.

Một điểm đáng ghi nhận là Tập đoàn đã quan tâm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tại chỗ, phối hợp với các trường đại học, cơ sở nghề để đào tạo kỹ thuật viên, kỹ sư, qua đó giúp người lao động địa phương nâng cao trình độ, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị năng lượng. Bên cạnh đó, Petrovietnam còn triển khai nhiều hoạt động vì môi trường, như trồng rừng, phục hồi cảnh quan, xử lý chất thải, hướng tới phát triển xanh và bền vững.

Có thể nói, Petrovietnam không chỉ là "đầu tàu" trong lĩnh vực năng lượng mà còn là lực lượng tiên phong đóng góp vào phát triển vùng, góp phần thu hẹp khoảng cách giữa miền núi và đồng bằng, giữa trung tâm và vùng khó khăn.

PV: Bà nhìn nhận ra sao về hiệu quả của các chương trình an sinh xã hội, hỗ trợ hạ tầng, giáo dục, y tế mà Petrovietnam triển khai tại khu vực còn nhiều khó khăn này?

ĐBQH Phạm Thúy Chinh: Theo quan điểm của tôi, các chương trình này đã mang lại những kết quả rất thiết thực, góp phần cải thiện đáng kể đời sống người dân và tạo động lực phát triển bền vững cho địa phương. Có thể thấy rõ hiệu quả qua việc nhiều công trình trường học, trạm y tế, nhà văn hóa, hệ thống cấp điện, cấp nước được xây dựng mới hoặc nâng cấp, giúp người dân tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ thiết yếu, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Đơn cử như Petrovietnam đã xây dựng tái thiết toàn bộ khu dân cư thôn Kho Vàng (Lào Cai), đáp ứng chỗ ở cho khoảng 40 hộ dân.

Hay gần đây, Petrovietnam đã triển khai chương trình "STEM Innovation Petrovietnam" - chương trình có ý nghĩa thực tiễn rất lớn trong việc nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương và phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật của Việt Nam trong tương lai.

Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo nghề, học bổng, hỗ trợ giáo dục mà Tập đoàn thực hiện cũng góp phần phát triển nguồn nhân lực địa phương, giúp lao động có kỹ năng, tự tin tham gia vào các chuỗi sản xuất và dịch vụ gắn với dự án năng lượng.

Một điểm tích cực khác là các hoạt động hỗ trợ của Petrovietnam luôn được gắn với tinh thần trách nhiệm cộng đồng và phát triển bền vững, thể hiện ở việc chú trọng bảo vệ môi trường, phục hồi rừng, cải thiện cảnh quan và tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương để đảm bảo công trình được vận hành lâu dài. Nhờ vậy, hiệu quả an sinh không chỉ dừng ở hỗ trợ vật chất trước mắt mà còn góp phần hình thành năng lực tự phát triển của cộng đồng.

Bên cạnh dầu khí truyền thống, Petrovietnam đã mở rộng đầu tư sang điện khí, năng lượng tái tạo, sản xuất phân bón, công nghiệp chế biến, cơ khí chế tạo... (Ảnh: Cụm công nghiệp Khí - Điện - Đạm Cà Mau của Petrovietnam)

PV: Nhiều người vẫn nghĩ Petrovietnam chỉ hoạt động trong lĩnh vực khai thác dầu khí, quan điểm của bà như thế nào về vấn đề này?

ĐBQH Phạm Thúy Chinh: Theo tôi, quan điểm cho rằng Petrovietnam chỉ hoạt động trong lĩnh vực khai thác dầu khí là hiểu chưa đầy đủ. Thực tế, Petrovietnam đã trở thành một Tập đoàn công nghiệp - năng lượng - dịch vụ đa ngành. Bên cạnh dầu khí truyền thống, Petrovietnam đã mở rộng hoạt động nhiều lĩnh vực khác như: điện khí, năng lượng tái tạo, sản xuất phân bón, công nghiệp chế biến, cơ khí chế tạo và các dịch vụ công nghiệp phụ trợ. Đây không chỉ là sự đa dạng hóa đơn thuần về sản phẩm mà là một chiến lược tăng sức chống chịu của Tập đoàn trước biến động giá dầu, đồng thời đáp ứng nhu cầu cấp thiết của quốc gia về an ninh năng lượng và an ninh lương thực.

Sự chuyển đổi này mang lại nhiều lợi ích chiến lược. Trước hết, nó giúp bảo đảm nguồn cung năng lượng ổn định, đóng góp trực tiếp vào an ninh năng lượng quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu điện và khí đang tăng cao.

Thứ hai, đầu tư vào phân bón và công nghiệp chế biến góp phần nâng cao năng lực sản xuất trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, đồng thời hỗ trợ phát triển chuỗi giá trị địa phương và tạo việc làm cho cộng đồng.

Thứ ba, việc mở rộng sang các lĩnh vực mới cũng giúp Tập đoàn tận dụng kinh nghiệm quản trị dự án, đội ngũ kỹ sư và hạ tầng hiện có, đồng thời phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hướng tới chuyển dịch năng lượng xanh, bền vững.

Như vậy, Petrovietnam ngày nay là một Tập đoàn công nghiệp - năng lượng - dịch vụ công nghệ cao đa ngành, đóng vai trò trụ cột chiến lược trong nền kinh tế quốc gia, không chỉ về dầu khí mà còn về điện, năng lượng tái tạo, phân bón và công nghiệp chế biến, cơ khí chế tạo,... góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế, an ninh năng lượng và phát triển bền vững của đất nước.

PV: Theo bà, các doanh nghiệp nhà nước như Petrovietnam cần được trao cơ chế, chính sách gì để phát huy vai trò dẫn dắt trong các lĩnh vực năng lượng mới, đóng góp cho mục tiêu phát thải ròng bằng "0" của Việt Nam?

ĐBQH Phạm Thúy Chinh: Để doanh nghiệp nhà nước như Petrovietnam thực sự phát huy vai trò dẫn dắt trong các lĩnh vực năng lượng mới và đóng góp hiệu quả vào mục tiêu phát thải ròng bằng "0" của Việt Nam, cần có một khung cơ chế, chính sách đặc thù, đồng bộ và linh hoạt.

Trước hết, về mặt đầu tư và tài chính, Nhà nước nên tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, cơ chế bảo lãnh tín dụng và các chính sách hỗ trợ thuế, khuyến khích đầu tư vào các dự án năng lượng sạch, điện khí, năng lượng tái tạo và các công nghệ giảm phát thải. Điều này giúp giảm rủi ro tài chính và khuyến khích doanh nghiệp triển khai các dự án có thời gian hoàn vốn dài nhưng đóng góp lớn cho mục tiêu Net Zero.

Thứ hai, về quản trị và cơ chế vận hành, doanh nghiệp nhà nước như Petrovietnam cần được trao quyền tự chủ cao hơn trong quyết định đầu tư, phát triển dự án, lựa chọn công nghệ và hợp tác quốc tế, nhưng vẫn giữ nguyên vai trò giám sát chiến lược của Nhà nước. Cơ chế này sẽ giúp Tập đoàn linh hoạt, chủ động triển khai các giải pháp năng lượng tiên tiến, đồng thời nâng cao hiệu quả quản trị và giảm tình trạng thủ tục hành chính kéo dài vốn thường là rào cản trong các dự án công nghệ cao.

Thứ ba, về khung pháp lý và chính sách phát triển năng lượng xanh, cần có các quy định rõ ràng về giá bán, hợp đồng mua bán điện (PPA), chia sẻ rủi ro, ưu đãi thuế carbon, cũng như cơ chế đảm bảo thị trường cạnh tranh lành mạnh cho năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ tạo động lực cho doanh nghiệp nhà nước mà còn thu hút sự tham gia của các nhà đầu tư tư nhân, thúc đẩy chuyển dịch năng lượng toàn ngành.

Thứ tư, để đảm bảo tác động môi trường và xã hội bền vững, các cơ chế chính sách nên gắn với yêu cầu đánh giá tác động môi trường - xã hội, giám sát phát thải và xây dựng các quỹ dự phòng rủi ro môi trường. Đồng thời, cần ưu tiên phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chương trình đào tạo, chuyển giao công nghệ, nhằm nâng cao năng lực quản trị và vận hành các dự án năng lượng mới.

PV: Nhìn về dài hạn, bà kỳ vọng gì về vai trò của Petrovietnam trong việc gắn kết phát triển kinh tế với trách nhiệm xã hội, đặc biệt là tại các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa?

ĐBQH Phạm Thúy Chinh: Về dài hạn, tôi cho rằng, Petrovietnam sẽ không chỉ là một Tập đoàn công nghiệp - năng lượng lớn mà còn thực sự là một "đầu tàu" về trách nhiệm xã hội, đặc biệt trong việc gắn kết phát triển kinh tế với cải thiện đời sống tại các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa. Với năng lực tài chính, quản trị dự án và mạng lưới hoạt động rộng khắp, Tập đoàn có tiềm năng tạo ra hiệu ứng lan tỏa lớn: không chỉ thông qua việc đầu tư vào các dự án năng lượng - công nghiệp mà còn thông qua các chương trình an sinh xã hội, phát triển hạ tầng, giáo dục, y tế và đào tạo nguồn nhân lực địa phương.

Tôi kỳ vọng, Petrovietnam sẽ triển khai các mô hình phát triển bền vững, trong đó mỗi dự án kinh tế đi kèm với các cam kết rõ ràng về tác động xã hội và môi trường: hỗ trợ xây dựng trường học, trạm y tế, cấp nước sạch, điện lưới; đồng thời đào tạo kỹ thuật viên, kỹ sư tại địa phương để người dân không chỉ là đối tượng hưởng lợi mà còn tham gia trực tiếp vào chuỗi giá trị của dự án. Đây sẽ là cách để phát triển kinh tế và trách nhiệm xã hội không tách rời, góp phần giảm khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và nâng cao năng lực tự chủ của cộng đồng.

Ngoài ra, tôi cũng kỳ vọng Petrovietnam sẽ thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả và minh bạch, nhằm đảm bảo rằng các chương trình xã hội và phát triển hạ tầng thực sự mang lại lợi ích lâu dài, không chỉ là hỗ trợ trước mắt.

Với chiến lược dài hạn này, Petrovietnam sẽ vừa thực hiện vai trò trụ cột kinh tế - năng lượng, vừa là hình mẫu cho doanh nghiệp nhà nước tiên phong trong phát triển bền vững, tạo ra giá trị kinh tế và xã hội song song, đóng góp vào mục tiêu phát triển đồng đều và bền vững của quốc gia.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bà!

Petrovietnam - Động lực mới cho phát triển năng lượng và kinh tế Nam Trung Bộ

Petrovietnam giữ vị thế then chốt trong bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển xanh

ĐBQH Nguyễn Thị Hà: Petrovietnam tiên phong “gieo mầm sáng tạo”

Mạnh Tưởng (thực hiện)