Bức tranh điện gió ngoài khơi: Triển vọng và những vấn đề đặt ra (Kỳ IX)

Đẩy nhanh việc cấp phép cho các dự án điện gió ngoài khơi

Mục tiêu đạt 380 GW công suất điện gió ngoài khơi (2030) đã được đặt ra theo Hiệp ước năng lượng toàn cầu của Liên hợp quốc (2021) đã được GWEC và Cơ quan năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA) ký kết. Đây là công suất cần thiết vào cuối thập kỷ này để đáp ứng mục tiêu 1,5°C của IRENA, lộ trình hệ thống năng lượng tuân thủ mục tiêu net-zero. Những gánh nặng của các thủ tục cấp phép phức tạp đối với các dự án điện gió ngoài khơi lớn hơn nhiều so với các dự án lắp đặt năng lượng tái tạo khác bởi vì chúng có xu hướng lớn hơn nhiều so với các trang trại gió trên bờ, nằm giữa các khu vực pháp lý hoặc khu vực sử dụng khác nhau và yêu cầu sử dụng cả trên đất liền và dưới đáy biển sâu.

Một giải pháp đơn giản có thể đẩy nhanh đáng kể việc triển khai gió ngoài khơi là cấp phép nhanh hơn cho các dự án mới.

Việc giải quyết các nút thắt cho phép sẽ dẫn đến việc lắp đặt quy mô lớn ngoài khơi vào năm 2030, tăng sức hấp dẫn của điện gió ngoài khơi và nhu cầu về năng lượng sạch. Các nghiên cứu ước tính có một mạng lưới toàn cầu gồm gần 600 GW công suất dự án điện gió đang được phát triển, trong đó nhiều dự án có thể được xây dựng nhanh chóng trong vòng ba năm tới theo các biện pháp phê duyệt nhanh chóng. Nghiên cứu của GWEC Market Intelligence cho thấy trung bình phải mất tới chín năm để cho thuê diện tích mặt biển để xây dựng trang trại điện gió ngoài khơi cho đến khi đưa toàn bộ dự án đi vào vận hành. Điều này có nghĩa là nếu các rào cản trong việc cấp phép, tiếp cận lưới điện và mở rộng quy mô chuỗi cung ứng được giải quyết thì các dự án này có thể thành hiện thực từ cuối những năm 2023-2025. Nhìn chung, một khi được cấp phép, các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn có thể được xây dựng rất nhanh chóng, thường là khoảng hai năm đối với điện gió ngoài khơi, tùy thuộc vào từng quy mô dự án.

Hiện đã thu thập một số cập nhật đáng chú ý về hành động của chính phủ một số nước đối với việc cấp phép kéo dài. Năm 2023, EU đã sửa đổi Chỉ thị về năng lượng tái tạo (REDII), đặt ra việc thiết lập “các khu vực tăng tốc năng lượng tái tạo”, tạo điều kiện cấp phép nhanh hơn và nguyên tắc “ưu tiên lợi ích công cộng” cho phép các sáng kiến năng lượng tái tạo nhận được ưu tiên đối với các trở ngại pháp lý thường cản trở sự thi công dự án. Chính phủ Hoa Kỳ cũng đã phân bổ hơn 1 triệu USD thông qua Bộ Nội vụ (DOI) để tạo điều kiện hợp lý hóa các quy trình cấp phép. Đầu năm 2024, Thượng nghị sĩ tiểu bang Rhode Island, Sheldon Whitehouse đã công bố dự thảo dự luật mới nhằm cải thiện hơn nữa việc cấp phép năng lượng tái tạo. Gói cải thiện môi trường điện gió ngoài khơi của Vương quốc Anh, một phần của đạo luật Năng lượng (10/2023), dự định rút ngắn quy trình cấp phép bốn năm cho các dự án gió ngoài khơi xuống chỉ còn một năm, đồng thời thực hiện “các biện pháp đền bù chiến lược” để bù đắp mọi tác động tiêu cực đến môi trường có thể xảy ra và những tác động có thể ngăn cản việc cấp phép.

Bất chấp những tiến bộ đáng kể, những thách thức vẫn tồn tại, khiến các nhà phát triển không chắc chắn về những tác động đầy đủ của những cải cách này. Hiện chính phủ các nước vẫn chưa cấp phép đủ số lượng trang trại gió ngoài khơi mới để đáp ứng các mục tiêu đầy tham vọng của họ. Ngày nay, hàng trăm GW công suất tái tạo vẫn đang trong quá trình cấp phép, bao gồm cả năng lượng gió ngoài khơi. Chỉ riêng ở EU, 88 GW công suất điện gió hiện đang nằm trong diện cấp phép, gấp 4 lần năng lượng gió bị mắc kẹt trong khâu cấp phép so với năng lượng gió đang được xây dựng, điều này đã khiến nhiều dự án có nguy cơ trở nên lạc hậu ngay cả trước khi được xây dựng.

Hậu quả kinh tế rộng hơn của việc cấp phép chậm trễ các dự án điện gió ngoài khơi

Thời gian thực hiện kéo dài và các quy trình không rõ ràng cũng đóng vai trò trong việc đẩy phí bảo hiểm rủi ro điện gió ngoài khơi lên cao, điều này có thể làm nản lòng các nhà đầu tư. Thời gian cấp phép của dự án càng dài thì chi phí phát triển (DEVEX) càng phải chi tiêu nhiều hơn và nhà phát triển càng phải gánh chịu nhiều rủi ro hơn trong khoảng thời gian từ khi đạt được thỏa thuận bao tiêu đến khi đưa ra quyết định đầu tư cuối cùng cho dự án. Thông thường, giai đoạn can thiệp có thể kéo dài vài năm do thủ tục cấp phép quá chậm, trong thời gian đó, môi trường kinh tế vĩ mô rộng hơn có thể chuyển sang hướng tăng giá hàng hóa, chi phí vốn, lao động và hậu cần.

Ở châu Âu, thủ tục phê duyệt chậm chạp đối với các dự án mới cũng như khung pháp lý và cấp phép không đầy đủ càng làm giảm nhu cầu về turbine của các nhà phát triển, bất chấp việc Ủy ban châu Âu EC đã áp dụng các mục tiêu cao hơn về năng lượng tái tạo. WindEurope báo cáo về tổng số đơn đặt hàng turbine gió mới ở châu Âu (kết hợp trên bờ và ngoài khơi) (2022) đã giảm 47% (2021). Tại Hàn Quốc, quy trình cấp phép hiện tại có thể mất từ ​​bảy đến mười năm và các nhà vận hành phải có nhiều giấy phép khác nhau, chẳng hạn như như giấy phép kinh doanh điện lực (electricity business license-EBL), trải qua 29 đạo luật và hơn 10 cơ quan chính phủ khác nhau. Khi các thị trường mới nổi đang tìm cách xây dựng khuôn khổ điện gió ngoài khơi, điều quan trọng là các quốc gia này phải thiết lập cơ chế cấp phép có tính đến các phương pháp thực hành tốt nhất như thời gian thực hiện bắt buộc, điều chỉnh việc sử dụng đất và đại dương, thiết lập cơ chế hành chính một cửa, tham vấn các bên liên quan, các khóa đào tạo số, cơ sở dữ liệu số, cơ chế thanh toán bù trừ khẩn cấp và giấy phép cơ sở hạ tầng năng lượng.

Thủ tục chấp nhận dự án kéo dài và có nhiều mặt dẫn đến chi phí cao hơn, có nghĩa là việc xây dựng cao hơn chỉ tạo ra doanh thu cho nhà sản xuất vài năm sau đó. Sự chậm trễ quá mức trong quá trình này có nghĩa là các dự án như vậy không được xây dựng kịp thời, điều này làm trì hoãn các lợi ích thích ứng với biến đổi khí hậu tiềm năng của chúng. Chi phí cao hơn do việc tắc nghẽn cổ chai đang cản trở việc lắp đặt dự án với số lượng dự án điện gió ngoài khơi dự kiến ​​sẽ được xây dựng trên khắp thế giới mỗi năm trong thập kỷ này được dự báo sẽ ít hơn khoảng 30% so với những gì có thể đạt được nếu không cho phép trì hoãn. Do đó, việc cấp phép thể hiện một rào cản hữu hình và có thể giải quyết được đối với việc mở rộng quy mô nhanh chóng của năng lượng gió. Nếu các rào cản chính trong việc triển khai không được giải quyết, Ủy ban chuyển đổi năng lượng (ETC) của Vương quốc Anh ước tính thế giới có thể bỏ lỡ tới 3.500 TWh sản xuất điện sạch từ gió và mặt trời (2030). Một báo cáo khác của ETC cũng khẳng định các biện pháp đơn giản để hợp lý hóa quy hoạch và cấp phép có thể hơn một nửa thời gian dự án điện gió ngoài khơi từ 12 năm xuống chỉ còn 5,5 năm.

Cấp phép nhanh hơn là chìa khóa

Một giải pháp đơn giản có thể đẩy nhanh đáng kể việc triển khai gió ngoài khơi là cấp phép nhanh hơn cho các dự án mới. Hơn thế nữa, điều này sẽ trao quyền cho chuỗi cung ứng của lĩnh vực công nghiệp gió đạt được quy mô cần thiết để thúc đẩy quá trình loại bỏ carbon, tạo thêm công ăn việc làm mới và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các nghiên cứu ước tính có một mạng lưới toàn cầu gồm gần 600 GW công suất dự án điện gió đang được phát triển, nhiều dự án trong số đó có thể được xây dựng nhanh chóng trong vòng ba năm tới theo các biện pháp phê duyệt nhanh chóng. Hiện lĩnh vực công nghiệp gió coi việc cấp phép là điều mà chính phủ các nước có thể đạt được một cách nhanh chóng thông qua các khuôn khổ pháp lý hợp lý và mức hỗ trợ phù hợp. Mặc dù các thị trường khác nhau sẽ lựa chọn những cách tiếp cận khác nhau song điều rõ ràng là cần có một chiến lược cấp phép phối hợp hơn để đảm bảo sự thành công của việc triển khai các dự án điện gió ngoài khơi toàn cầu.

Hiện các khuyến nghị chính để hợp lý hóa quy trình cấp phép của chính phủ các nước, nhà phát triển và xã hội dân sự phải hợp tác để loại bỏ trở ngại và tập trung vào thời gian thực hiện cấp phép ngắn hơn cũng như điều chỉnh các lợi ích khác nhau trên đại dương cho các dự án điện gió ngoài khơi để cung cấp quy trình lập kế hoạch và cấp phép sẽ thúc đẩy sự chuyển đổi sang nền kinh tế net-zero.

Sau đây là sự tập trung vào các nhà hoạch định chính sách: (i) Dành các cơ quan tập trung và các đầu mối duy nhất để làm việc với các nhà phát triển năng lượng tái tạo nhằm hợp lý hóa quy trình xác định địa điểm và cấp phép, chẳng hạn như thông qua mô hình hành chính “một cửa”. (ii) Thúc đẩy sự tham gia tích cực với cộng đồng địa phương trong toàn bộ quá trình phát triển dự án. (iii) Áp dụng nguyên tắc được coi là chấp thuận đối với các dự án OFW nếu cơ quan cấp phép không đáp ứng được thời gian theo luật định. (iv) Quy định thời gian thực hiện tối đa trong quy trình cấp phép, khoảng thời gian phải theo luật định và phải bao gồm tất cả các công việc hành chính, giấy phép lưới điện, báo cáo đánh giá tác động môi trường (environmental impact assessments -EIA) và mọi khiếu nại hoặc thách thức pháp lý, vì đây là những nguyên nhân có thể kéo dài thời gian phê duyệt. (v) Đầu tư thêm nhân lực và nguồn lực số cho các cơ quan khác nhau đưa ra quyết định trong quá trình cấp phép cho một dự án cơ sở hạ tầng và năng lượng tái tạo. (vi) Giấy phép kết nối, tăng cường và triển khai lưới điện phải được lên kế hoạch cùng với việc triển khai OFW. (vii) Xây dựng một bộ mục tiêu năng lượng rõ ràng trong chính sách quốc gia và đưa ra lộ trình rõ ràng hơn cho thị trường. (viiii) Thống nhất hướng dẫn sử dụng đất và đại dương ở cấp quốc gia và các nước nhỏ, ưu tiên các dự án hỗ trợ an ninh năng lượng, nguyên tắc không gây hại đáng kể (do no significant harm-DNSH), đa dạng sinh học và nền kinh tế xanh.

Tập trung cho các nhà phát triển điện gió ngoài khơi: (i) Tham gia hiệu quả với các bên liên quan trong quá trình lập kế hoạch và xây dựng dự án để giảm thiểu tác động đến môi trường và xã hội, đồng thời đảm bảo chia sẻ lợi ích với cộng đồng địa phương. (ii) Giới thiệu và cải tiến các sáng kiến ​​và công nghệ đổi mới sáng tạo nhằm giảm thiểu tác động của điện gió ngoài khơi đến đại dương và môi trường xung quanh.

Tập trung vào chính quyền địa phương và xã hội cộng đồng: (i) Tạo điều kiện đối thoại giữa cộng đồng địa phương và các nhà hoạch định chính sách để đảm bảo sự hiểu biết lẫn nhau có hiệu quả. (ii) Đảm bảo việc cộng đồng địa phương được thông tin đầy đủ về tiến độ dự án và các quyết định cấp phép.

Link nguồn:

https://www.connaissancedesenergies.org/sites/connaissancedesenergies.org/files/pdf-actualites/GOWR-2024_digital_final_2.pdf

Tuấn Hùng

Connaissance des Énergies