Cần trao cơ chế tự chủ đủ mạnh để Petrovietnam tiên phong điện gió ngoài khơi

TS. Hà Huy Ngọc: kỳ vọng trao quyền chủ động mạnh mẽ hơn cho DNNN, để dẫn dắt quốc gia tiến lên bằng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Ảnh: Phương Thảo)

TS. Hà Huy Ngọc - Thư ký Hội đồng Tư vấn Thủ tướng Chính phủ, Giám đốc Trung tâm Chính sách Chiến lược Kinh tế Địa phương và Lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam) cho rằng, chuyển đổi số và đổi mới khoa học công nghệ đã được Đảng đặt vào nhóm “giải pháp đột phá” tại Nghị quyết số 57-NQ/TW. Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn hiện nay chính là thể chế, đặc biệt là thể chế tài chính.

Ông Ngọc cho biết, chúng ta đã thành lập nhiều ban chỉ đạo, đề ra nhiều chương trình, nhưng nếu không thật sự tập trung vào “giải pháp đột phá chiến lược”, như tinh thần của Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV thì DNNN khó có thể phát huy vai trò dẫn dắt.

Nhắc tới việc Chính phủ đã ban hành quyết định về 11 nhóm công nghệ chiến lược, trong đó có sự tham gia của các tập đoàn lớn như Petrovietnam, Viettel…, TS. Hà Huy Ngọc khẳng định, đây đều là những đơn vị có tiềm lực và hoàn toàn có khả năng tạo ra các đột phá quốc gia. Tuy nhiên, TS. Ngọc cho rằng vướng mắc lớn nhất của các tập đoàn này nằm ở cơ chế tài chính. Nhiều doanh nghiệp có quỹ khoa học công nghệ nhưng không thể sử dụng linh hoạt.

“Liệu Petrovietnam có thể được trao cơ chế tự chủ đủ mạnh để triển khai điện gió ngoài khơi? Mobifone có thể được giao quyền mạnh hơn để phát triển mạng 5G”, ông Ngọc đặt câu hỏi với toàn Diễn đàn.

Nhắc đến lĩnh vực viễn thông, từ thực tế thiên tai gần đây, vị chuyên gia cũng nêu ví dụ, nhiều khu vực mất điện dẫn đến mất hoàn toàn tín hiệu di động. Trong khi đó, các giải pháp về vệ tinh hoàn toàn khả thi nếu Việt Nam mạnh dạn thương thảo với các tập đoàn toàn cầu như doanh nghiệp của Elon Musk để đảm bảo hạ tầng thông tin liên lạc quan trọng.

TS. Ngọc còn dẫn chứng câu chuyện ngành hàng không, Việt Nam hiện vẫn được coi là “nền kinh tế tầm thấp” khi chủ yếu vận hành máy bay trong không phận từ 3.000m trở lên.

Từ các vướng mắc nêu ra, TS. Hà Huy Ngọc kỳ vọng Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV sẽ thật sự tập trung vào các đột phá chiến lược, trao quyền chủ động mạnh mẽ hơn cho DNNN, để các DNNN chủ lực có thể dẫn dắt quốc gia tiến lên bằng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ông Chử Đức Hoàng: Đề xuất cho phép DNNN triển khai cơ chế thử nghiệm (Sandbox) cho các công nghệ đột phá như AI tạo sinh (AI generative), blockchain, và công nghệ sinh học (Ảnh: Phương Thảo)

Ông Chử Đức Hoàng - Chánh văn phòng Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (Bộ KH&CN) cũng cho rằng, để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát huy vai trò dẫn dắt trong bối cảnh mới, DNNN cần tập trung vào các giải pháp đột phá, chủ yếu xoay quanh việc hoàn thiện thể chế, khơi thông nguồn lực tài chính, và thúc đẩy đổi mới công nghệ.

Từ đó, ông Hoàng đề xuất các giải pháp nhằm chuyển đổi DNNN theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Trước tiên là hoàn thiện thể chế và quản trị, chuyển đổi mạnh mẽ từ cơ chế "xin-cho" sang cơ chế "tự chủ-trách nhiệm". Điều này được thực hiện thông qua việc trao quyền tự chủ tài chính thực chất cho DNNN theo Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo 2025. Cơ quan quản lý sẽ giám sát kết quả đầu ra (theo KPI) thay vì kiểm soát quy trình, đồng thời xử lý trách nhiệm minh bạch khi không đạt mục tiêu, tạo động lực mạnh mẽ cho đổi mới.

Thủ tục đầu tư công nghệ cần được đơn giản hóa, rút ngắn thời gian phê duyệt dự án KHCN từ 90 ngày xuống còn 30 ngày, nhằm tránh mất cơ hội đầu tư, kinh doanh. Đồng thời, triển khai cơ chế thử nghiệm (Sandbox) cho các công nghệ đột phá như AI tạo sinh (AI generative), blockchain, và công nghệ sinh học. Cơ chế này cho phép DNNN thí điểm trong môi trường có kiểm soát từ 12-24 tháng; nếu thất bại, doanh nghiệp được rút kinh nghiệm mà không bị xử lý trách nhiệm, khuyến khích tinh thần dám nghĩ dám làm.

Ông Hoàng cũng đề cập tới tăng cường nguồn lực hỗ trợ KHCN và tài chính. Nguồn lực tài chính Nhà nước hỗ trợ đổi mới công nghệ đạt khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm (sấp xỉ 1% NSNN), với 70-80% định hướng tài trợ cho doanh nghiệp. Các cơ chế hỗ trợ cụ thể bao gồm: Hỗ trợ 50% lãi suất vay ưu đãi cho các dự án nghiên cứu và phát triển (R&D); Tài trợ không hoàn lại 40-50% chi phí R&D cho nghiên cứu ứng dụng; Giảm 50% thuế thu nhập doanh nghiệp cho hoạt động R&D và chuyển giao công nghệ, cùng với miễn tiền thuê đất 3-5 năm cho doanh nghiệp công nghệ cao.

Đáng chú ý, Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia đề xuất đẩy mạnh đặt hàng chiến lược: Nhà nước cần giao cho DNNN làm chủ các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn, mạng 5G-6G, năng lượng sạch và công nghệ sinh học. Cần có cơ chế đặc biệt và đảm bảo nguồn lực ổn định, dài hạn cho các lĩnh vực quốc phòng, an ninh và hạ tầng quan trọng này.

“Các giải pháp này nhằm giúp DNNN khắc phục tình trạng đầu tư đơn lẻ, thiếu chủ động, tiến tới cơ cấu lại theo hướng tinh gọn, hiệu quả để thực sự phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt trong các ngành, lĩnh vực then chốt của nền kinh tế”, ông Hoàng nhấn mạnh.

	Khảo sát thực địa – nền tảng không thể thiếu cho phát triển điện gió ngoài khơi
	Doanh nghiệp năng lượng Anh tìm hiểu hạ tầng điện gió ngoài khơi tại cảng PTSC
	Petrovietnam khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển điện gió ngoài khơi Việt Nam
	Petrovietnam - Động lực mới cho phát triển năng lượng và kinh tế Nam Trung Bộ

Phương Thảo