TBM-02 & LOGINTER 2.0 - Hành trình bền bỉ đưa công nghệ địa vật lý giếng khoan vươn tầm

Hơn ba thập kỷ trước, khi công nghệ địa vật lý giếng khoan (ĐVLGK) ở Việt Nam còn phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nước ngoài, một nhóm kỹ sư của Xí nghiệp ĐVLGK thuộc Liên doanh Vietsovpetro đã âm thầm bắt tay vào một hành trình bền bỉ. Họ hiểu rằng, muốn ngành dầu khí phát triển lâu dài, Việt Nam không thể mãi đi thuê thiết bị, chờ đợi chuyên gia ngoại quốc và trả chi phí khổng lồ cho những dịch vụ kỹ thuật mũi nhọn.

Với quyết tâm đó, từ đầu thập niên 90, các kỹ sư ĐVLGK đã nghiên cứu, thử nghiệm từng bước để rồi sau nhiều năm nỗ lực, họ cho ra đời cụm công trình “Hệ thống trạm đo carota tổng hợp xách tay TBM-02 và Bộ quy trình minh giải tài liệu địa vật lý LOGINTER 2.0”. Thành công này không chỉ khẳng định trí tuệ, bản lĩnh của người lao động Petrovietnam, mà còn đưa ngành ĐVLGK trong nước vươn lên ngang tầm thế giới.

Ông Nguyễn Xuân Quang - Chủ nhiệm Cụm công trình TBM-02 & LOGINTER 2.0

Năm 2022, cụm công trình đã vinh dự được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ - phần thưởng cao quý nhất của Đảng và Nhà nước dành cho những nghiên cứu xuất sắc, có giá trị to lớn cả về khoa học lẫn thực tiễn.

Từ con số 0 đến bước nhảy công nghệ

Những năm 1990, công nghệ đo địa vật lý giếng khoan ở Việt Nam còn ở mức sơ khai, phụ thuộc hoàn toàn vào các hãng nước ngoài. Một phép đo có khi kéo dài nhiều ngày, số liệu ghi nhận bằng phương pháp tương tự phải xử lý thủ công, mất hàng tháng mới cho ra kết quả. Điều đó không chỉ kéo dài tiến độ thăm dò khai thác mà còn khiến chi phí dịch vụ đội lên nhiều lần.

Trong bối cảnh ấy, Xí nghiệp ĐVLGK đã chủ động bắt tay vào nghiên cứu công nghệ số hóa và máy tính hóa các công đoạn địa vật lý. Năm 1992, hệ thống ghi số đầu tiên được thử nghiệm, dần thay thế phương pháp thủ công. Từ đây, thời gian xử lý số liệu được rút ngắn xuống dưới một tuần, trở thành một cải tiến mang tính bước ngoặt lúc bấy giờ.

Đến những năm 2000, các thế hệ trạm ALS, rồi ALSMINI ra đời, cho phép thu nhỏ kích thước thiết bị từ một căn phòng rộng cả chục mét vuông xuống chỉ còn gói gọn trong một khối nhỏ. Song song với đó, năm 2010, Xí nghiệp ĐVLGK thành công chế tạo máy đo carota độ lệch liên tục có thể hoạt động ở điều kiện nhiệt độ tới 160°C, áp suất trên 15.000 psi - ngang tầm các hãng quốc tế.

Chuyên gia, kỹ sư chế tạo hệ thống đo ĐVLGK của Xí nghiệp ĐVLGK.

Trên nền tảng kinh nghiệm và hàng loạt cải tiến ấy, năm 2016, trạm đo carota tổng hợp xách tay TBM-02 chính thức ra đời. Đây là thành quả kết tinh trí tuệ của nhiều thế hệ kỹ sư, đồng thời đánh dấu sự trưởng thành toàn diện của ngành ĐVLGK Việt Nam.

Không chỉ là một sản phẩm khoa học công nghệ đơn thuần, TBM-02 còn mang trong mình ý nghĩa biểu tượng: từ nay, Việt Nam đã có thể tự chế tạo một hệ thống trạm đo carota gọn nhẹ, hiện đại, đáp ứng các yêu cầu khắt khe nhất của công tác thăm dò, khai thác dầu khí.

“Cánh tay” và “bộ não” của địa vật lý giếng khoan

Nếu coi cụm công trình như một cơ thể sống, thì TBM-02 chính là cánh tay vươn ra ngoài hiện trường, thì LOGINTER 2.0 chính là bộ não phân tích dữ liệu.

TBM-02 nổi bật với ưu điểm gọn nhẹ, linh hoạt. Thay vì cả một hệ thống cồng kềnh, giờ đây chỉ còn một thiết bị xách tay nhỏ gọn nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ chức năng của một trạm đo wireline logging. Các khối tín hiệu phụ trợ như đo độ sâu, sức căng cáp, dấu mét, điện áp, dòng nuôi... đều được mã hóa, giúp máy tính trạm truy xuất trực tiếp từng đơn vị điều khiển. Thiết kế này giúp giảm hàng chục lần số lượng linh kiện so với các hệ thống ngoại nhập, đồng thời hoạt động ổn định trong điều kiện khắc nghiệt trên biển.

Nhóm chuyên gia, kỹ sư Xí nghiệp ĐVLGK nghiên cứu thực hiện công nghệ LOGINTER.

Cùng với phần cứng, phần mềm trạm đo và xử lý dữ liệu do Xí nghiệp ĐVLGK tự xây dựng hoàn toàn, làm chủ mã nguồn, không phụ thuộc vào bất kỳ nhà cung cấp nào. Điều đó đồng nghĩa với việc đơn vị có thể chủ động nâng cấp, tùy biến hệ thống theo nhu cầu thực tiễn, tiết kiệm chi phí lớn và đảm bảo tính linh hoạt.

Trong khi đó, LOGINTER 2.0 ra đời nhằm khắc phục nhược điểm của các quy trình minh giải trước đây vốn tách rời và thiếu đồng bộ. Bằng việc tích hợp các bước xử lý vào một hệ thống thống nhất, LOGINTER 2.0 giúp rút ngắn thời gian, giảm chi phí, đồng thời bổ sung nhiều tiện ích mới. Hệ thống cho phép các kỹ sư phân tích nhanh và chính xác tình trạng kỹ thuật của ống chống, cần khai thác, số liệu siêu âm, đặc biệt là minh giải lát cắt đá móng nứt nẻ - một thách thức lớn trong thăm dò, khai thác dầu khí.

Tính đến nay, LOGINTER 2.0 đã được ứng dụng để quản lý dữ liệu độ lệch cho hơn 500 giếng khoan, mang lại hiệu quả thiết thực cho công tác sản xuất. Còn TBM-02 đã chứng minh tính hiệu quả vượt trội khi vừa tiết kiệm chi phí chế tạo (chỉ bằng khoảng 10% so với nhập khẩu), vừa đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật cao, được sử dụng thường xuyên trên nhiều giàn khoan của Vietsovpetro và trong các dịch vụ bên ngoài.

Dấu ấn và tầm vóc

Cụm công trình TBM-02 và LOGINTER 2.0 đã được khẳng định giá trị bằng hàng loạt giải thưởng danh giá: Giải A Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Dầu khí lần thứ 2, giải Nhất Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, cùng nhiều bằng sáng chế độc quyền. Và đặc biệt, Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ đã trở thành sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp bền bỉ suốt hơn 30 năm.

Cụm công trình khẳng định, người lao động Petrovietnam hoàn toàn có thể đứng vững và tiến xa bằng chính trí tuệ và sức sáng tạo của mình. (Ảnh: Hoạt động khai thác dầu khí mỏ Bạch Hổ)

Không chỉ dừng lại ở thành tựu khoa học, cụm công trình này còn tạo nên những giá trị xã hội sâu rộng. Nhờ TBM-02 và LOGINTER 2.0, Việt Nam đã tiết kiệm được hàng triệu USD, rút ngắn thời gian xử lý số liệu từ hàng tháng xuống chỉ còn dưới một tuần, nâng cao tính chủ động trong mọi tình huống. Quan trọng hơn, thành công ấy đã hình thành một thế hệ kỹ sư địa vật lý mới: giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm thực tiễn, nhiều người đạt chứng chỉ quốc tế, hoàn toàn đủ khả năng thay thế chuyên gia nước ngoài.

Ngày nay, Xí nghiệp ĐVLGK đã trở thành một trong những đơn vị hàng đầu của Vietsovpetro, sở hữu hệ thống thiết bị hiện đại, đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Thành công của cụm công trình TBM-02 và LOGINTER 2.0 chính là minh chứng rõ nét cho một chặng đường phát triển dựa trên nội lực, trí tuệ và khát vọng không ngừng vươn lên.

Từ những phép đo thủ công còn vụng về cách đây ba thập kỷ, đến hôm nay Việt Nam đã có trong tay hệ thống TBM-02 và LOGINTER 2.0 - một tổ hợp hiện đại, hiệu quả, ngang tầm với thế giới. Đây không chỉ là thành tựu khoa học công nghệ, mà còn là biểu tượng cho bản lĩnh và ý chí làm chủ của người lao động Petrovietnam. Vì thế, cụm công trình ấy còn khẳng định, chúng ta hoàn toàn có thể đứng vững và tiến xa bằng chính trí tuệ và sức sáng tạo của mình.

Kỹ sư Lê Đăng Tâm: Hành trình của lý tưởng và lòng biết ơn

[E-Magazine] Vietsovpetro và khát vọng vươn xa trong kỷ nguyên mới

“Kỳ quan đá móng” mỏ Bạch Hổ

Giàn nén khí Trung tâm (Vietsovpetro) - Bước ngoặt quan trọng của ngành công nghiệp khí Việt Nam

Lê Trúc