Sẵn sàng cho 62 ngày đêm.. nín thở?

Các kỹ sư làm việc trong phòng điều khiển trung tâm – nơi được coi là bộ não của NMLD Dung Quất Ảnh: Mạnh Thắng

Lần đầu tiên bảo dưỡng tổng thể

Để mô tả sự vĩ đại của Nhà máy lọc dầu Dung Quất (NMLD Dung Quất), tổng thầu của Technip (tổng thầu xây dựng nhà máy) đã từng so sánh một cách hình tượng: “Tổng số tài liệu thiết kế và sổ tay vận hành NMLD Dung Quất chất đầy khoảng 100 xe tải; diện tích các gói thầu chính xấp xỉ 600 hécta, tương đương với 600 sân bóng đá; hơn 150.000 tấn vật tư, thiết bị, tương đương với 1 triệu xe máy; trên 5 triệu mét dây cáp điện, đủ để căng hơn 3 lần từ Hà Nội đến thành phố Hồ Chí Minh; gần 17.000 tấn thép các loại, đủ để xây dựng 2 tháp Eiffel – Paris; và một nhà máy điện công suất trên 100MW đủ dùng cho cả thành phố Quảng Ngãi”.

Với tầm vóc của mình, NMLD Dung Quất được Thủ tướng Chính phủ đưa vào danh mục công trình trọng điểm an ninh quốc gia vào tháng 9-2010. Với tổng vốn đầu tư trên 3 tỉ USD, công suất chế biến 6,5 triệu tấn dầu thô/năm, nhà máy sử dụng công nghệ tiên tiến nhất của các nước phát triển trên thế giới như Pháp, Mỹ, Nhật, Tây Ban Nha, Đức,… NMLD Dung Quất có vai trò rất quan trọng đối với việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và góp phần đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Ngày 22/2/2009, NMLD Dung Quất đã cho ra dòng sản phẩm thương mại đầu tiên. Trong quá trình vận hành sản xuất ở các chế độ chạy thử, nghiệm thu và chính thức bàn giao sang chủ đầu tư từ ngày 30/5/2010, đến nay nhà máy đã sản xuất hơn 10 triệu tấn sản phẩm các loại, với doanh số hơn 160 nghìn tỉ đồng, góp phần đưa GDP năm 2010 của tỉnh Quảng Ngãi đạt trên 8 nghìn tỉ đồng, tăng gần 36% so với năm 2009. Tính đến đầu tháng 6/2011, nhà máy đã sản xuất 2,97 triệu tấn sản phẩm và đã đạt 58% kế hoạch cả năm.

Từ khi đưa vào vận hành đến nay, NMLD Dung Quất vẫn chỉ đang trong giai đoạn bảo hành. Chính vì thế, đợt bảo dưỡng tổng thể đầu tiên này đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc khẳng định chất lượng xây dựng, vận hành của nhà máy. Ngay từ giữa năm 2010, công tác chuẩn bị bảo dưỡng tổng thể nhà máy đã được khởi động. Ông Nguyễn Hoài Giang, Bí thư Đảng ủy, Tổng giám đốc Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn – đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý, điều hành sản xuất, kinh doanh NMLD Dung Quất, cho biết: Dự kiến, nhà máy sẽ dừng hoạt động 62 ngày đêm, từ ngày 15/7 đến ngày 15/9/2011, để bảo dưỡng tổng thể.

Xét về khía cạnh an toàn thì nhà máy lọc dầu khi dừng lại luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn rất nhiều so với khi nhà máy đang vận hành. Khi nhà máy dừng hẳn, chúng ta bắt đầu những công việc hết sức nhạy cảm và nguy hiểm. Chúng ta phải mở toang những thiết bị như tháp chưng cất, đường ống, hệ thống bơm, hệ thống quạt… Chỉ cần sơ xuất nhỏ là có thể gây chết người. Nói thì đơn giản nhưng để đảm bảo an toàn tuyệt đối là việc vô cùng khó khăn, đòi hỏi những quy trình hết sức chặt chẽ và bài bản.

Các kỹ sư đang kiểm tra lại đường ống phân tách sản phẩm

Trước ngày làm sạch "cỗ máy khổng lồ”

Theo thống kê, cho đến nay, có hơn 70% tai nạn, sự cố xảy ra tại NMLD trên thế giới là xảy ra trong quá trình dừng hoạt động và khởi động lại nhà máy chứ không phải là trong khi nhà máy vận hành bình thường. Có nghĩa là, trong 62 ngày đêm bảo dưỡng là 62 ngày NMLD Dung Quất phải đối diện với vô vàn rủi ro. Và đương nhiên, để giảm thiểu rủi ro, không còn cách nào khác, công tác chuẩn bị phải thật tốt tất cả các công đoạn.

Chính vì đây là lần đầu tiên bảo dưỡng một nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam nên những chuyên gia Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm. Vì vậy, công tác bảo dưỡng có sự tham gia của 4 nhà thầu nước ngoài, trong đó có 3 nhà thầu Hàn Quốc là Jcon Co, Deachang HRSG, UBE, nhà thầu HIAP SENG đến từ Singapore và tổ hợp nhà thầu Việt Nam Pos Consortium. Tổng giá trị bảo dưỡng và tư vấn giám sát lên tới 36 triệu USD. Trong quá trình vận hành, NMLD Dung Quất chỉ cần khoảng 500 người nhưng khi bảo dưỡng, giai đoạn cao điểm giữa tháng 7 có thể lên đến 3.000 chuyên gia, kỹ sư và công nhân.

Theo ông Giang, Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn sẽ nắm vai trò chỉ đạo điều phối chung những nhà thầu này. 5 nhà thầu đó sẽ ký những hợp đồng thầu phụ với các công ty trong và ngoài nước, nhưng tất nhiên, chủ đầu tư luôn khuyến khích họ ký hợp đồng thầu phụ với các nhà thầu Việt Nam để tạo công ăn việc làm và phát triển nội lực công nghệ trong nước.

Ông Hag Yong-sung, Giám đốc điều hành của nhà thầu O&M cho biết: Quá trình dừng vận hành để bảo dưỡng nhà máy bao gồm 3 quy trình lớn: Thứ nhất, thời gian ngừng hoạt động nhà máy mất 10 ngày. Tất cả hệ thống máy móc lần lượt ngừng hoạt động để tiến hành kiểm tra, đánh giá chất lượng. Thứ hai, quá trình vệ sinh, hiệu chỉnh thay thế thiết bị kéo dài 40 ngày. Và cuối cùng là quá trình khởi động lại nhà máy mất 12 ngày. Những thiết bị cần hiệu chỉnh thay thế chủ yếu là do bị bào mòn hoặc bị han rỉ nên rất dễ hỏng hóc.

Cho đến nay, việc đàm phán ký kết hợp đồng với các nhà thầu đã hoàn tất, công tác chuẩn bị đang diễn ra đúng tiến độ. Tính đến nay, đã có hơn 200 chuyên gia nước ngoài tập trung về nhà máy để bắt đầu công đoạn kiểm tra đánh giá sơ bộ để lên kế hoạch chi tiết bảo dưỡng tổng thể. Quá trình này bao gồm khối lượng công việc khổng lồ. Từ điểm nhận dầu thô đến điểm xuất sản phẩm, NMLD Dung Quất trải dài 14 cây số trên đất liền và mặt biển.

Sẽ có hàng trăm ngàn thiết bị các chủng loại như điện, cơ khí, tự động hóa, đường ống, bể chứa… được bóc tách, kiểm tra, thay thế. Dự kiến sẽ có khoảng 80% thiết bị quan trọng của nhà máy được mở ra để kiểm tra. Vì vậy, NMLD Dung Quất sẽ trở lại thành một đại công trường với ngổn ngang thiết bị, một hình ảnh thường thấy như giai đoạn nước rút chuẩn bị hoàn thành xây dựng nhà máy.

Anh Cao Tuấn Sỹ, một kỹ sư làm việc tại Trung tâm Điều khiển NMLD Dung Quất cho biết: “Chúng tôi lại bắt đầu có cảm giác hồi hộp như khi bắt đầu đưa nhà máy vào chạy thử để cho ra những dòng sản phẩm đầu tiên. Không khí lao động tại các phân xưởng đang nóng lên từng ngày vì anh em ai cũng muốn có sự chuẩn bị hoàn hảo cho quá trình bảo dưỡng”.

Những nguyên tắc sống còn của một đại công trình

Một trong những khâu quan trọng bậc nhất trong quá trình bảo dưỡng tổng thể là việc bảo đảm an toàn cháy nổ. Anh Khương Lê Thành, Trưởng phòng An toàn – Sức khỏe – Môi trường và PCCC, Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn cho biết: Với một nhà máy lọc dầu mà tất cả sản phẩm đều là chất dễ cháy thì bất cứ một nguy cơ cháy nổ nào, dù là rất nhỏ cũng chứa đựng hiểm họa khôn lường. Dầu thô trong bể chứa với nhiệt độ rất cao khi dò ra ngoài thì ngay lập tức bốc cháy.

Đã có một nguyên tắc bất thành văn là đã làm nhà máy lọc dầu thì phải chung sống với nguy cơ mất an toàn cháy nổ. Theo ông Giang, rất khó để loại bỏ hoàn toàn nguy cơ cháy nổ nên không còn cách nào khác, phải chung sống hòa bình với nó. Vì vậy, chúng ta phải có phương án phát hiện ngăn ngừa cháy nổ hơn là đối phó với nó khi đã xảy ra. Thực tế, trong gần 2 năm vận hành, NMLD Dung Quất cũng đã xảy ra những sự cố cháy nổ nhỏ nhưng lực lượng PCCC đã phản ứng rất tốt trước những sự cố này.

Hiện nay, lực lượng PCCC được coi là “con cưng“ và được quan tâm đặc biệt. Nhà máy đã trang bị đầy đủ trang thiết bị hiện đại nhất cho bộ phận này từ bột chữa cháy, xe cứu hỏa, quần áo chịu lửa, hệ thống dập cháy… và đặc biệt là thiết bị tự động phát hiện nhanh khí dò trọng hệ thống ống, bể chứa.

Những ngày qua, tất cả những nhà thầu, từ lãnh đạo đến công nhân viên trước khi vào nhà máy đều phải qua một khóa học về an toàn và phòng chống cháy nổ. Thế nên, cũng không lạ khi chúng tôi đã phải qua những vòng kiểm tra hết sức gắt gao của lực lượng bảo vệ trước khi bước vào nhà máy làm việc. Mọi thứ từ trang phục, mũ, giày bảo hộ đều phải chỉnh chu và nghiêm ngắn. Kể cả khi tôi vô ý để dây giày chấm xuống đất cũng được bảo vệ nhắc nhở. Điều đặc biệt, khi qua cổng, chúng tôi được đưa vào một phòng nhỏ để học một khóa học cấp tốc về an toàn cháy nổ khoảng 30 phút mới được cấp thẻ vào. Mọi quy định về an toàn được đẩy lên mức tối đa.

Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn cũng phối hợp với các nhà thầu vạch ra những sự cố bất thường như tai nạn, người mắc kẹt trên cao, công nhân bị ngất xỉu trong bồn bể, hay sự cố tràn dầu… để tập dượt phương án ứng cứu khẩn cấp. Khi công nhân tháo bất cứ một thiết bị gì trong hệ thống nhà máy đều phải có giấy phép được ký duyệt từ cấp phòng đến cấp quản lý khu vực. Đặc biệt, khi tháo lắp những thiết bị tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao thì các bộ phận phải họp với nhau để đánh giá mức độ an toàn của thiết bị kèm theo giấy phép làm việc.

Về lĩnh vực an ninh, Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn đã phối hợp chặt chẽ với Công an tỉnh Quảng Ngãi, BCH Biên phòng tỉnh Quảng Ngãi để lên phương án bảo đảm an ninh, an toàn khi NMLD Dung Quất dừng vận hành để bảo dưỡng. Công an tỉnh Quảng Ngãi đã tăng cường lực lượng chiến đấu tại chỗ, ngay lập tức điều động một đội Cảnh sát Cơ động để kiểm tra giám sát, an ninh tại cổng chính nhà máy. Lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh cũng đang gấp rút lên phương án bảo vệ những công trình trên biển, đặc biệt là khu vực phao rót dầu.

Đại tá Đinh Hoài Bắc, Phó giám đốc Công an tỉnh Quảng Ngãi cho biết: Phía Công an tỉnh Quảng Ngãi đã trực tiếp huy động cán bộ, chiến sĩ xuống để phối hợp với lực lượng Bộ đội Biên phòng, an ninh nhà máy và Công an địa phương để truển khai các biện pháp an ninh. Trong thời điểm bảo dưỡng nhà máy, cùng lúc có hàng nghìn chuyên gia, kỹ sư và công nhân, đặc biệt có nhiều người nước ngoài vào nhà máy nên việc rà soát, kiểm tra càng phải thận trọng hơn”.

Sẵn sàng cho giờ tạm ngừng hoạt động

Để chuẩn bị cho việc bảo dưỡng tổng thể NMLD Dung Quất, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam vừa quyết định trang bị hệ thống thiết bị điện tử bảo vệ gồm: Hệ thống camera, cổng kiểm soát ra vào bằng thẻ từ, hệ thống cột quanh hàng rào phát hiện đột nhập bằng tia hồng ngoại, đồng thời đưa về đội chó béc-giê nghiệp vụ cùng tham gia với gần 400 nhân viên an ninh nhằm bảo vệ an toàn tuyệt đối cho quá trình bảo dưỡng tổng thể lần đầu NMLD Dung Quất.

Trong buổi Lễ phát động cao trào thi đua 62 ngày đêm hoàn thành công tác bảo dưỡng tổng thể lần thứ nhất NMLD Dung Quất vào sáng ngày 22/6, ông Hoàng Xuân Hùng, Phó chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam cho biết: Đợt bảo dưỡng tổng thể này là một cơ hội quý giá để những chuyên gia, kỹ sư của Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm của những nhà thầu nước ngoài để trong tương lai, chúng ta có thể tiếp quản được quy trình này. Quá trình bảo dưỡng nhà máy phải cố gắng đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành sớm ngày nào thì giảm được chi phí ngày đó, đỡ gánh nặng nhập khẩu xăng dầu của Việt Nam.

Cũng tại buổi lễ này, nhằm tạo điều kiện tối đa cho quá trình bảo dưỡng, ông Hùng đã chỉ đạo: Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn được phép quyết định những công việc khẩn cấp trước mắt, sau đó báo cáo lại với lãnh đạo Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam. Tất cả vì một mục đích chung, bảo đảm an toàn tối đa, vượt tiến độ trong quá trình bảo dưỡng tổng thể nhà máy.

Với việc nghỉ bảo dưỡng 2 tháng, NMLD Dung Quất sẽ giảm kế hoạch sản xuất 6 tháng cuối năm khoảng 1 triệu tấn xăng dầu các loại. Tổng lượng sản phẩm theo kế hoạch sản xuất còn 1,9 triệu tấn, thay vì xấp xỉ 2,9 triệu tấn. Để giải quyết lượng xăng dầu thiếu hụt trong nước, từ tháng 8/2010, Công ty TNHH MTV Lọc hóa dầu Bình Sơn đã có những phiên làm việc chi tiết, thấu đáo với các bộ, ban, ngành đầu mối như Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và đặc biệt là các đầu mối kinh doanh xăng dầu trong nước nhưng Petrolimex, PV Oil, PV Tech.

Tất cả những đầu mối này đã thống nhất đưa ra lộ trình chuẩn bị nhập từ nước ngoài, gần 1 triệu tấn xăng dầu từ nước ngoài để bù vào lượng thiếu hụt khi nhà máy dừng vận hành. Ông Giang khẳng định: Chắc chắn sẽ không có một biến động tiêu cực nào đến thị trường xăng dầu trong nước.

Dự kiến, NMLD Dung Quất sẽ mở rộng công suất tăng gấp rưỡi lên đến 200.800 thùng/ngày vào năm 2017. Hiện nay, lượng dầu thô đầu vào đa số là lượng dầu ngọt trong nước. Sau khi mở rộng nâng cấp, nhà máy có thể pha 50% lượng dầu của Trung Đông.

Thế nhưng đó là chuyện của tương lai. Cho đến nay, NMLD Dung Quất đã có hơn 2,5 triệu giờ vận hành tuyệt đối an toàn. Tất cả lãnh đạo, công nhân ở đây đều hy vọng rằng, sau khi bảo dưỡng tổng thể, lịch sử NMLD Dung Quất sẽ bước sang một trang mới, chắc chắn hơn, trơn tru hơn để xứng đáng với niềm tin yêu của nhân dân cả nước.

Năng lượng Mới