Thu dọn các mỏ đã ngừng hoạt động là vô cùng cấp thiết và tốn kém (Phần 2)

Phần 2: Thu dọn mỏ như thế nào

Ảnh: Shutterstock.

Về cơ bản, các phương án ngừng hoạt động được xác định bởi các yếu tố như tuổi của giàn khoan và độ sâu của đáy biển. Các giếng được đóng bằng bê tông trong một quá trình được gọi là “đóng và bỏ”. Các thiết bị, phương tiện của công trình được làm sạch, tháo dỡ tại chỗ hoặc kéo vào bờ để tái chế kim loại phế liệu.

Tư duy hiện tại xác định 3 cách mà các giàn khoan có thể được tháo dỡ: vận hành thang máy đơn, thường áp dụng cho các công trình lắp đặt nhỏ hơn; lắp đặt ngược lại, trong đó giàn được lắp dựng ở dạng mô-đun được tháo dỡ theo cùng một cách; và cách tiếp cận từng phần, theo đó một nhóm máy xúc và một đội phá dỡ sẽ tháo dỡ từng mảnh giàn khoan.

Năm 1995, Shell đã thất bại khi ngừng hoạt động của các giàn khoan Brent ở Biển Bắc, khi tìm cách đổ một giàn khoan dầu thừa xuống đáy biển Đại Tây Dương. 4 giàn khoan đang được tháo dỡ trong một quá trình bắt đầu từ 11 năm trước và sẽ chỉ hoàn thành vào năm 2020. Shell đã tham vấn với 180 bên liên quan, từ ngư dân đến cộng đồng địa phương, các tổ chức phi chính phủ về môi trường và học giả.

Hiện câu hỏi vẫn là 55.000 km đường ống chỉ riêng ở châu Á - Thái Bình Dương sẽ đi đến đâu? Viễn cảnh về một nghĩa địa giàn khoan dầu, tương tự như những bãi biển bị vỡ tàu ở Chittagong, Bangladesh, nơi được mệnh danh là nghĩa địa của thế giới đối với đội tàu buôn toàn cầu, các tàu chở dầu và tàu du lịch bị vứt bỏ. Thông thường các chủ tàu thường tìm cách trốn tránh trách nhiệm đối với môi trường và quyền con người, gây hậu quả kinh hoàng.

Nghĩa địa giàn khoan ở Chittagong, Bangladesh. Ảnh: Shutterstock.

Vậy có sự đồng thuận trên toàn thế giới về các qui trình cần thực hiện khi dự án ngừng hoạt động hay không?

Không có hiệp ước toàn cầu, ràng buộc pháp lý nào dành riêng cho việc tháo dỡ giàn khoan và các cấu trúc khác một cách an toàn và có trách nhiệm với môi trường. Công ước Bảo vệ Môi trường biển Đông Bắc Đại Tây Dương (OSPAR), theo đó 15 chính phủ và EU hợp tác, OSPAR yêu cầu các công trình ngoài khơi phải được dỡ bỏ hoàn toàn khỏi các khu vực biển và đưa vào bờ để tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý theo cách khác. Quy định quốc tế khác có ảnh hưởng trực tiếp đến việc ngừng hoạt động là sắc lệnh của Tổ chức Hàng hải Quốc tế liên quan đến an toàn hàng hải. Qui định này ghi rằng bất kỳ cấu trúc nào cũng phải được cắt xuống một độ sâu nhất định dưới mực nước biển, thường là khoảng 85 feet.

Kể từ giữa những năm 1990, tất cả các công trình ngoài khơi của Shell đều phải được xây dựng với kế hoạch được dự trù đến việc ngừng hoạt động. Các công ty lớn sẽ quan tâm đến danh tiếng của họ, ngay cả khi họ hoạt động ở những khu vực ngoài tầm với của OSPAR.

Khu vực châu Á gần nhất tương đương với OSPAR là Hội đồng ASEAN về Dầu mỏ (ASCOPE), đã ban hành hướng dẫn ngừng hoạt động các công trình dầu khí vào năm 2015.

Tại Thái Lan, Đạo luật Dầu khí Quốc gia thiết lập nền tảng pháp lý cho việc ngừng hoạt động trong khi chính phủ cũng đã ban hành hướng dẫn. Luật pháp Thái Lan cũng cho phép các tổ chức phi chính phủ có hành động pháp lý trực tiếp bảo vệ môi trường, chống lại các công ty tư nhân. Tuy nhiên, ở Indonesia, các khuôn khổ yếu hơn do thiếu các điều khoản về an ninh và thu dọn trong các hợp đồng năng lượng. Trung Quốc cũng có những quy định yếu kém tương tự. Các tổ chức quốc tế và khu vực có thể ban hành hướng dẫn nhưng khi liên quan đến quy định thì phải do pháp luật của các quốc gia.

Nghị định số 95/2015/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam, Điều 46 qui định các tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động dầu khí phải thực hiện các công việc có liên quan đến bảo vệ môi trường. Chương VI, Điều 77, 78, 79 qui định nghĩa vụ thu dọn công trình cố định, thiết bị và phương tiện phục vụ hoạt động dầu khí.

Mai Hồ