Khung pháp lý hoạt động dầu khí của Mỹ (Kỳ VI)

Đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực dầu khí ở Mỹ

Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) đánh giá khả năng của một pháp nhân nước ngoài có thể thôn tính một doanh nghiệp Mỹ. Các giao dịch được CFIUS xem xét bao gồm việc mua lại tài sản, đầu tư cổ phần, liên doanh và hợp đồng cho thuê dài hạn. Việc đánh giá của CFIUS có thể được tiến hành theo yêu cầu tự nguyện hoặc CFIUS chủ động thực hiện.

Tàu chở dầu của Mỹ trên đường vận chuyển dầu tới khách hàng sau khi bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu thô. Ảnh: Tim Rue/Bloomberg/Getty Images.

Để đảm bảo rằng việc xem xét của CIFUS không gây phương hại đến thời gian của các giao dịch, CFIUS phải tuân theo các thời hạn nghiêm ngặt về thời gian. Việc xem xét ban đầu phải được hoàn thành trong vòng 30 ngày và nếu việc điều tra là cần thiết, thì việc điều tra phải được hoàn thành trong vòng 45 ngày, mặc dù có thể kéo dài thời hạn này nếu cần thiết. Đạo luật Hiện đại hóa Rà soát rủi ro đầu tư nước ngoài năm 2018 (FIRRMA) mở rộng thẩm quyền của CFIUS trong một loạt lĩnh vực, bao gồm việc bổ sung các loại giao dịch khác nhau vào phạm vi xem xét của CFIUS, tăng thời gian xem xét và khả năng thu phí mới, v.v.

Đạo luật Cho thuê Khoáng sản cấm sở hữu nước ngoài đối với các hợp đồng cho thuê, trừ việc sở hữu cổ phần trong các tập đoàn của Mỹ. Các cổ đông nước ngoài đến từ các quốc gia mà từ chối các đặc quyền tương tự đối với công dân Mỹ thì không được quyền sở hữu cổ phần trong các tập đoàn của Mỹ.

Chính sách quản lý hoạt động dầu khí của Mỹ trong quan hệ quốc tế

Chính phủ Mỹ quản lý các giao dịch dầu khí với nước ngoài và coi đây là một công cụ phục vụ các mục tiêu chính sách đối ngoại. Đối với các quốc gia mà Mỹ có Hiệp định thương mại tự do, hoạt động xuất, nhập khẩu dầu khí của Mỹ đối với với quốc gia đó về cơ bản không găp khó khăn gì. Đối với các quốc gia không có Hiệp định thương mại tự do với Mỹ, Mỹ đưa ra quyết định của mình trên cơ sở từng trường hợp cụ thể. Trong mọi trường hợp, Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) là cơ quan đưa ra quyết định.

Tháng 12/1975, đáp trả lệnh cấm vận của Tổ chức các nước Xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cấm bán dầu cho Mỹ và khiến giá xăng ở Mỹ tăng vọt, Chính phủ Mỹ đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu dầu thô để đảm bảo nguồn dầu khai thác nội địa được tiêu thụ trong nước. Lệnh cấm này là một biện pháp quan trọng đảm bảo an ninh năng lượng của Mỹ, với ngoại lệ là các công ty Mỹ được phép xuất khẩu tới một số nước được chấp thuận như Canada. Trong những năm 2000, kỹ thuật khai thác dầu đá phiến của các công ty năng lượng Mỹ đã làm thay đổi hoàn toàn thị trường, giúp cho sản lượng dầu của Mỹ tăng vọt. Năm 2015, Chính phủ Mỹ đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu thô kéo dài 40 năm, cho phép hoạt động xuất nhập khẩu dầu thô vận hành theo hướng tự do hóa thương mại.

Kho dự trữ dầu thô lớn của Mỹ ở Cushing, Oklahoma. Ảnh: Reuters.

Từ năm 2016, Mỹ có sự gia tăng ổn định về mức độ xuất khẩu dầu thô và khí đốt, và vào tháng 9/2019, lần đầu tiên Mỹ trở thành nhà xuất khẩu ròng dầu thô và khí đốt tự nhiên. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, năm 2020, lần đầu tiên Mỹ trở thành nhà xuất khẩu ròng dầu khí (petroleum) cả năm, kể từ năm 1949. Trong năm 2020, Mỹ đã khai thác khoảng 18,40 triệu thùng petroleum mỗi ngày và tiêu thụ khoảng 18,12 triệu thùng/ngày, xuất khẩu 8,51 triệu thùng/ngày và nhập khẩu khoảng 7,86 triệu thùng/ngày. Mặc dù vậy, Mỹ vẫn nhập khẩu dầu thô từ các nước khác cho nhu cầu trong nước và cung cấp cho thị trường quốc tế. Năm 2020, Mỹ là nhà nhập khẩu dầu thô ròng, nhập khẩu 5,88 triệu thùng dầu thô/ngày và xuất khẩu 3,18 triệu thùng dầu thô/ngày. Một số dầu thô mà Mỹ nhập khẩu được các nhà máy lọc dầu của Mỹ tinh chế thành các sản phẩm dầu mỏ, như xăng, dầu sưởi, diesel và nhiên liệu máy bay, để xuất khẩu. Một số dầu thô nhập khẩu có thể được lưu trữ và xuất khẩu sau đó.

Việc nhập khẩu hoặc xuất khẩu khí đốt tự nhiên từ Mỹ được cấp phép tùy thuộc vào quốc gia sẽ nhập khẩu hoặc xuất khẩu khí đốt tự nhiên với Mỹ. Mục 3 của Đạo luật Khí đốt Tự nhiên (NGA) cấm hoạt động xuất khẩu hoặc nhập khẩu khí đốt tự nhiên, bao gồm cả khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) mà không có sự chấp thuận trước của Bộ Năng lượng Mỹ. Các bên muốn tham gia giao dịch khí tự nhiên với người bán và người mua nước ngoài phải nộp đơn xin phép xuất nhập khẩu theo các quy tắc và thủ tục nêu trong quy định của Bộ Năng lượng Mỹ.

Tàu chuyên chở khí đốt tự nhiên hóa lòng (LNG). Ảnh: Tư liệu.

Để thúc đẩy các mục tiêu chính sách đối ngoại, trong một số trường hợp, Chính phủ Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt và hạn chế quan hệ kinh tế đối với một số quốc gia khác. Một số biện pháp trừng phạt đã được áp đặt đối với các nước như Nga, Venezuela, Iran, Trung Quốc. Để xác định mức độ ảnh hưởng của các biện pháp trừng phạt hiện hành đối với hoạt động xuất nhập khẩu dầu khí với Mỹ, nhà kinh doanh người nước ngoài cần theo dõi thông tin về quốc gia bị Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt, đánh giá mức độ áp dụng các biện pháp trừng phạt đó đối với lĩnh vực dầu khí./.

(Còn nữa)

Thanh Bình