[LIVE] Petrovietnam trong hành trình phát triển cùng đất nước

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Petrovietnam đã trải qua 50 năm đồng hành cùng với đất nước, là động lực phát triển kinh tế - xã hội đất nước thông qua thực hiện sứ mệnh bảo đảm “5 An”, qua đó đạt được thành tựu ghi dấu ấn “5 Nhất” nổi trội.

Các vị khách mời tham gia Tọa đàm “Petrovietnam trong hành trình phát triển cùng đất nước”.

Khắc họa rõ nét những dấu ấn này của Petrovietnam, các chuyên gia gồm: TS. Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam; bà Phạm Thúy Chinh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội; ông Nguyễn Văn Phụng - Chuyên gia cao cấp về thuế và quản trị doanh nghiệp, nguyên Cục trưởng Cục Thuế Doanh nghiệp lớn (Bộ Tài chính); PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - Nhà kinh tế học đã có mặt tại Tọa đàm để cùng chia sẻ về câu chuyện một doanh nghiệp dân tộc được tôi luyện bản lĩnh trong gian khó, trở thành tập đoàn kinh tế hàng đầu của đất nước.

Tọa đàm cũng là lời tri ân gửi đến những thế hệ đã dựng xây ngành Dầu khí Việt Nam, đồng thời mở ra góc nhìn sâu rộng về tương lai công nghiệp - năng lượng của quốc gia.

PV: Thưa TS. Nguyễn Quốc Thập, khi nhìn lại toàn bộ hành trình 50 năm của Petrovietnam, đâu là điều ông muốn nhấn mạnh nhất về vai trò của Tập đoàn trong nền kinh tế và trong sự phát triển của đất nước?

TS. Nguyễn Quốc Thập: Khi nhìn lại 50 năm Petrovietnam, tôi cho rằng điểm nổi bật nhất chính là việc Tập đoàn đã đảm đương một trọng trách hết sức nặng nề, vẻ vang: vừa là trụ cột năng lượng quốc gia, vừa là lực lượng kinh tế chủ lực, vừa là biểu tượng của bản lĩnh Việt Nam trên biển. Về kinh tế, hơn 440 triệu tấn dầu đã khai thác và xuất bán và gần 200 tỷ mét khối khí đã được đưa vào bờ trong suốt nửa thế kỷ qua, nhiều tấn đạm được sản xuất từ nhiên liệu khí, nhà máy Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau góp vào bức tranh chung của Petrovietnam cũng luôn nằm trong nhóm doanh nghiệp đóng góp ngân sách lớn nhất và ổn định nhất. Điều đáng quý là ngay cả khi thị trường dầu khí toàn cầu biến động mạnh, Tập đoàn vẫn giữ được kỷ luật vận hành, duy trì nguồn thu chắc chắn cho ngân sách Nhà nước.

TS. Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam.

Nhưng vai trò của Petrovietnam không chỉ nằm ở kinh tế. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, Petrovietnam đã trải qua 50 năm đồng hành cùng với đất nước, là động lực phát triển kinh tế, xã hội đất nước thông qua thực hiện sứ mệnh bảo đảm “5 An”: an ninh năng lượng, an ninh kinh tế, an ninh lương thực, an ninh quốc phòng và chủ quyền quốc gia trên biển, đồng thời góp phần bảo đảm an sinh xã hội.

Từ việc thực hiện sứ mệnh 5 “An” đó, Petrovietnam đã khẳng định uy tín, vị thế của một Tập đoàn kinh tế hàng đầu đất nước với thành tựu “5 Nhất”: Doanh nghiệp có quy mô lớn nhất, với tổng tài sản hợp nhất vượt 1 triệu tỷ đồng, vốn chủ sở hữu hơn 556 nghìn tỷ đồng. Là đơn vị có đóng góp ngân sách cao nhất, với bình quân đạt 160 nghìn tỷ đồng/năm trong những năm gần đây, chiếm tới hơn 80% tổng số nộp ngân sách của 18 tập đoàn, tổng công ty trong khối doanh nghiệp nhà nước; Có lợi nhuận cao nhất, khi giai đoạn 2020-2025 đạt tới 316 nghìn tỷ đồng, tương đương bình quân 2,2 tỷ USD/năm. Là doanh nghiệp duy nhất đạt và đạt nhiều giải thưởng cao quý về khoa học công nghệ, trong đó có 6 giải thưởng Hồ Chí Minh và 4 giải thưởng Nhà nước, cùng hàng chục sáng chế trong nước và quốc tế uy tín.

Đặc biệt, là doanh nghiệp dẫn đầu đạt mức cao nhất trong hoạt động an sinh xã hội, chỉ riêng giai đoạn 2020-2025 Tập đoàn đã dành hơn 5,13 nghìn tỷ đồng cho hoạt động này. Và trên tất cả, điều làm nên sức mạnh của ngành dầu khí không phải những tấn dầu hay mét khối khí, mà là con người dầu khí. Đó là bản lĩnh “dám đi - dám nghĩ - dám làm”, dám mở đường trong điều kiện khắc nghiệt nhất. Mỗi dự án, mỗi chân đế, mỗi giàn khai thác, mỗi công trình nhà máy là một dấu ấn của trí tuệ và lòng quả cảm Việt Nam. Nếu Petrovietnam hôm nay có một vị thế đặc biệt trong nền kinh tế, thì đó là nhờ bản sắc của con người dầu khí - những người đã biến khát vọng thành hiện thực và dựng nên một ngành công nghiệp mang tầm vóc quốc gia.

Ông Phạm Thuận Thiên - Tổng Biên tập Tạp chí Năng lượng Mới/PetroTimes dẫn dắt chương trình Toạ đàm cùng các chuyên gia.

PV: Thưa ông Nguyễn Văn Phụng, từ góc độ tài khóa và quản lý doanh nghiệp lớn, điều gì khiến Petrovietnam trở thành một trong những nguồn thu ổn định, đáng tin cậy nhất của ngân sách Nhà nước trong suốt nhiều năm qua?

Ông Nguyễn Văn Phụng: Nếu nhìn lại hơn 40 năm công tác trong ngành thuế và 20 năm trực tiếp theo dõi Petrovietnam, tôi có thể nói rằng toàn bộ hành trình phát triển của Tập đoàn - từ các hợp đồng phân chia sản phẩm, các nhà máy Dung Quất, Phú Mỹ, điện, đạm… cho đến vùng sình lầy Cà Mau thuở ban đầu - đều phản ánh rất rõ vì sao Petrovietnam trở thành trụ cột tài khóa của quốc gia.

Có ba yếu tố then chốt. Thứ nhất là kỷ luật tài chính và quản trị dòng tiền rất nghiêm ngặt. Petrovietnam là doanh nghiệp hiếm hoi mà cơ quan thuế có thể hoàn toàn yên tâm về “doanh nghiệp thật - số liệu thật”. Dòng tiền, đầu tư, phân bổ ngân sách, thu - chi đều được quản trị chặt chẽ, minh bạch, tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Điều này tạo nền tảng để Nhà nước tin tưởng vào tính chính xác, ổn định và dự báo được của nguồn thu.

Ông Nguyễn Văn Phụng - Chuyên gia cao cấp về thuế và quản trị doanh nghiệp.

Thứ hai là cấu trúc chuỗi giá trị rộng, có khả năng bù trừ rủi ro theo chu kỳ kinh tế. Petrovietnam không chỉ khai thác dầu thô. Tập đoàn vận hành một hệ sinh thái hoàn chỉnh: thăm dò - khai thác, khí - điện - đạm, lọc hóa dầu, dịch vụ kỹ thuật. Khi giá dầu giảm, các lĩnh vực điện - đạm, khí, lọc hóa dầu tiếp tục tạo nguồn thu ổn định, giúp cân bằng rủi ro. Đây cũng là đặc trưng của các tập đoàn năng lượng quốc gia lớn trên thế giới: chuỗi giá trị càng hoàn chỉnh thì đóng góp ngân sách càng bền vững và ít biến động. Hệ sinh thái đó còn kéo theo nhiều hiệu ứng lan tỏa: công nghiệp hỗ trợ, dịch vụ kỹ thuật, an ninh - quốc phòng, sinh kế người dân (ví dụ người nông dân hưởng lợi trực tiếp từ chương trình “Hạt ngọc mùa vàng” trong ngành phân bón). Nguồn thu ngân sách không chỉ đến từ dầu khí mà còn từ toàn bộ chuỗi hoạt động công nghiệp được hình thành xung quanh ngành.

Thứ ba là năng lực dự báo, lập kế hoạch và hoạch toán kinh doanh rất cao. Petrovietnam luôn xây dựng các kịch bản giá dầu, sản lượng, chi phí và dòng tiền sát với thực tế thị trường. Năng lực này ngày càng hoàn thiện: Nhà máy Dung Quất trước đây chỉ thiết kế để lọc dầu thô Bạch Hổ nhưng nay đã có thể vận hành với dầu từ hơn 30 quốc gia khác - đó là minh chứng cho trình độ dự báo, thích ứng và tối ưu hóa sản xuất. Trong các giai đoạn khủng hoảng như 2008-2012, Petrovietnam vẫn duy trì đóng góp lớn cho ngân sách. “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”, do đó vai trò của dầu khí trong những năm khó khăn cho thấy giá trị tích lũy của ngành đối với ổn định tài khóa quốc gia.

PV: Thưa bà Phạm Thúy Chinh, từ góc nhìn của Quốc hội - đặc biệt là của Ủy ban Kinh tế và Ủy ban Tài chính - Ngân sách, bà đánh giá như thế nào về vị trí và tầm quan trọng của Petrovietnam trong hệ thống an ninh năng lượng cũng như trong cân đối vĩ mô của nền kinh tế Việt Nam?

Bà Phạm Thúy Chinh: Ở góc độ cơ quan được Quốc hội giao nhiệm vụ thẩm tra và giám sát các chính sách kinh tế, trong đó có hoạt động của doanh nghiệp nhà nước, chúng tôi đánh giá rất cao vai trò của Petrovietnam. Có thể nói Tập đoàn giữ một vị trí đặc biệt trong nhiều cấu phần cốt lõi của nền kinh tế.

Thứ nhất, Petrovietnam là một trong những trụ cột quan trọng của tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô. Tập đoàn duy trì đóng góp ngân sách và GDP ở mức cao, ổn định trong nhiều năm; đồng thời tạo việc làm trực tiếp và gián tiếp cho hàng chục nghìn lao động. Chuỗi giá trị dầu khí - từ thăm dò, khai thác, chế biến đến phân phối các sản phẩm năng lượng - giúp nền kinh tế có được nguồn cung chiến lược, qua đó hỗ trợ tăng trưởng và ổn định giá cả.

Bà Phạm Thúy Chinh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội.

Thứ hai, Petrovietnam đóng góp rất quan trọng trong thực hiện Chiến lược kinh tế biển bền vững và bảo đảm an ninh - quốc phòng. Hoạt động dầu khí diễn ra chủ yếu tại các vùng biển xa bờ; quá trình tìm kiếm - thăm dò - khai thác giúp khẳng định và thực thi chủ quyền quốc gia. Bên cạnh đó, nhiều dự án dầu khí kéo theo phát triển hạ tầng cảng biển, logistics và các ngành công nghiệp hỗ trợ, tạo chuỗi giá trị lan tỏa mạnh mẽ cho cả vùng kinh tế biển.

Thứ ba, Petrovietnam là nhân tố then chốt bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động khó lường, Petrovietnam vẫn duy trì ổn định nguồn cung xăng dầu, khí, điện, đạm… cho nền kinh tế. Năng lực vận hành các nhà máy lọc hóa dầu, nhà máy điện - đạm và hệ thống khí đã giúp Việt Nam tránh được các cú sốc đột biến về năng lượng như nhiều quốc gia khác.

Thứ tư, Petrovietnam là lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Tập đoàn tích cực triển khai các chương trình chuyển đổi công nghệ, nâng cao năng lực quản trị và hướng đến yêu cầu phát triển mới theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Trung ương. Đổi mới công nghệ không chỉ nâng sức cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn tạo thêm năng lực nội sinh cho quốc gia trong lĩnh vực năng lượng - công nghiệp.

Cuối cùng, khi nhìn lại chặng đường 50 năm, có thể khẳng định Petrovietnam đã phát triển toàn diện và trở thành doanh nghiệp số 1 của Việt Nam. Tập đoàn luôn nằm trong nhóm dẫn đầu về doanh thu, nộp ngân sách, hiệu quả sản xuất kinh doanh, và ngày càng thể hiện rõ vai trò trụ cột kinh tế. Trong bối cảnh biến động toàn cầu và yêu cầu chuyển đổi ngày càng lớn, Petrovietnam tiếp tục là lực lượng quan trọng góp phần bảo đảm tăng trưởng bền vững của đất nước.

PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, ở góc độ kinh tế học, ông có đồng tình rằng để hiểu đúng vai trò của Petrovietnam, chúng ta không thể chỉ nhìn vào những tấn dầu thô được khai thác, mà cần phải nhìn rộng hơn vào hệ sinh thái và giá trị lan tỏa mà Tập đoàn đã tạo dựng trong nền kinh tế?

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng: Tôi hoàn toàn nhất trí với quan điểm này. Trong kinh tế học, công nghệ năng lượng luôn được xếp vào nhóm công nghệ chiến lược, điều đó cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của Petrovietnam trong tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng

Thứ nhất, Petrovietnam là lực lượng tiên phong độc nhất từ những ngày đầu mở cửa kinh tế. Tập đoàn đã đứng ở tuyến đầu khi Việt Nam xây dựng và hoàn thiện Luật Đầu tư nước ngoài, góp phần định hình khung khổ pháp lý cho dòng vốn FDI sau này. Đây là một dấu ấn mang giá trị lịch sử, bởi FDI chính là một trong những trụ cột tăng trưởng mới của kinh tế Việt Nam.

Thứ hai, vai trò của Petrovietnam phải được nhìn trong cấu trúc “hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng” chứ không chỉ ở sản lượng dầu thô. Chuỗi cung ứng thăm dò, khai thác của Tập đoàn sở hữu nhiều thành tựu khoa học công nghệ được thế giới ghi nhận. Các lĩnh vực lọc - hóa dầu, khí - điện - đạm đều có bước phát triển vượt bậc, khẳng định vị thế tiên phong của Petrovietnam trong quá trình chuyển dịch sang các nguồn năng lượng sản xuất xanh tại Việt Nam. Các ngành dịch vụ công nghiệp dầu khí, vận tải biển, chế tạo giàn khoan… cũng tạo ra giá trị lan tỏa rất lớn cho nền kinh tế.

Thứ ba, xét về ý nghĩa kinh tế học, dầu khí là ngành mang tính nền tảng và có sứ mệnh chiến lược. Petrovietnam tạo ra giá trị gia tăng cốt lõi, tác động mạnh vào bảng cân đối liên ngành của nền kinh tế. Khi công nghiệp - năng lượng được xác định là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng, hệ sinh thái Petrovietnam đóng vai trò điểm tựa cho nhiều ngành kinh tế khác.

Sau nửa thế kỷ xây dựng và trưởng thành, Petrovietnam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới. Hệ sinh thái của Tập đoàn không chỉ tiếp tục vận hành mà còn mở rộng, nâng cao giá trị, đóng góp vào những động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng và yêu cầu phát triển bền vững.

Toàn cảnh buổi Tọa đàm “Petrovietnam trong hành trình phát triển cùng đất nước”.

PV: Thưa TS. Nguyễn Quốc Thập, khi nhìn lại chặng đường 50 năm của ngành dầu khí, điều khiến ông xúc động nhất là gì? Và theo TS, đâu là giá trị tinh thần cốt lõi đã tạo nên bản sắc của người Petrovietnam?

TS. Nguyễn Quốc Thập: Điều khiến tôi xúc động nhất, mỗi khi nhìn lại chặng đường 50 năm, chính là hình ảnh những con người “đi tìm lửa” trong suốt hành trình phát triển và đặc biệt là những ngày đầu tiên của ngành. Họ đã tiến hành khảo sát, thu thập, nghiên cứu phân tích địa chất, địa hóa, địa vật lý để làm cơ sở đánh giá tiềm năng dầu khí và lựa chọn vị trí cho những giếng khoan đầu tiên trong điều kiện thiếu thốn đủ bề. Họ là những người đã phát hiện ra các mỏ dầu, mỏ khí và khẳng định dầu khí Việt Nam trên bản đồ dầu khí khu vực và thế giới. Họ là những người đóng những chân đế nặng hàng nghìn tấn giữa sóng gió biển khơi, và làm chủ những công nghệ mà trước đây giới dầu khí thế giới từng nghi ngại Việt Nam và Petrovietnam không có đủ năng lực.

Theo tôi, giá trị tinh thần cốt lõi tạo nên bản sắc người lao động Petrovietnam có bốn điều. Thứ nhất là sự kiên trì và kiên cường: Kiên trì nghiên cứu, tìm tòi, thi công khoan thành công để tìm ra dầu và khí trong đều kiện thiếu thốn gần như tất cả; Kiên cường bám trụ trên những con tàu khảo sát giữa sóng to gió lớn trên biển để hoàn thành nhiệm vụ khảo sát và xây lắp những công trình giữa biển khơi.

Thứ hai là tri thức và khát vọng làm chủ công nghệ: Ngành công nghiệp dầu khí Việt Nam sinh ra bởi tầm nhìn vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ lãnh đạo cao cấp của Đảng, nhưng trưởng thành và phát triển như ngày hôm nay là nhờ tri thức, bản lĩnh và khát vọng của đội ngũ làm dầu khí. Đó là khát vọng làm chủ khoa học và công nghệ.

Thứ ba là khả năng hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược quốc gia và của ngành: Biết sử dụng một cách linh hoạt các nguồn lực từ con người (trong nước và quốc tế) tới thu hút đầu tư và chia sẻ rủi ro. Và thứ tư, có lẽ là điều lớn nhất: đó là say mê nghề nghiệp, tương thân, tương ái giữa các đồng nghiệp, tinh thần đoàn kết, khả năng kết nối trí tuệ, kết nối các thế hệ cán bộ, người lao động. Không có những con người ấy, không thể có ngành dầu khí Việt Nam và Petrovietnam ngày hôm nay.

PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, dưới góc nhìn kinh tế học phát triển, đâu là dấu ấn lớn nhất trong hành trình 50 năm của Petrovietnam? Điều gì thể hiện rõ nhất bước “thăng hạng” về tư duy và mô hình phát triển của ngành dầu khí - năng lượng Việt Nam?

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng: Tiến trình phát triển của một ngành công nghiệp bao giờ cũng đi từng bước, từ non trẻ đến trưởng thành. Petrovietnam cũng như vậy: bắt đầu từ những ngày công nghiệp sơ khai với các giàn khoan ngoài khơi, sau đó dần tích lũy và khẳng định nội lực để phát triển một hệ sinh thái công nghiệp dầu khí và công nghiệp năng lượng hoàn chỉnh, bao trùm.

Từ điểm xuất phát là một ngành khai thác tài nguyên đơn thuần, Petrovietnam đã xây dựng được một hệ sinh thái công nghiệp - năng lượng có cấu trúc hoàn chỉnh và gắn kết theo chiều sâu. Đây là điều không phải quốc gia nào cũng làm được, và càng không dễ nếu nhìn lại điều kiện lịch sử của chúng ta trong giai đoạn đầu. Sự “thăng hạng” này cho thấy rõ ở nội lực của Tập đoàn, được phản ánh trong các bảng xếp hạng quốc tế.

Đặc biệt, điều này còn thể hiện ở sự thay đổi tư duy về mô hình quản trị: từ quản trị theo chỉ tiêu khai thác dầu thô đơn thuần, chuyển sang mô hình quản trị hệ sinh thái, nơi các cấu phần cộng sinh và tạo ra sức lan tỏa mạnh. Nội lực chính là yếu tố quyết định tạo nên thành công này. Sự thăng hạng của Petrovietnam còn ở sức lan tỏa rất lớn, từ thượng nguồn đến trung nguồn và hạ nguồn, tạo ra năng lượng và nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp khác. Mỗi lĩnh vực không chỉ tạo ra giá trị kinh tế riêng, mà quan trọng hơn là tạo tính liên kết và lan tỏa, góp phần nâng tầm cấu trúc, năng suất và sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam.

Hơn thế nữa, Tập đoàn đã bắt kịp xu hướng thời đại: năng lượng xanh - sạch, amoniac, điện gió ngoài khơi, hydrogen… Đó là sự tích lũy trong 50 năm qua, như một chiếc lò xo nén lại đến thời điểm bùng lên. Tôi tin rằng với những thành tựu khoa học công nghệ đã tích lũy, cùng nội lực ngày càng được củng cố mạnh mẽ, Petrovietnam sẽ tiếp tục thăng hạng trong nhiều bảng xếp hạng quốc tế; và từ đó góp phần vào sự thăng hạng của quốc gia trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Các đại biểu trao đổi bên lề Toạ đàm

* PetroTimes tiếp tục cập nhật...

Nhóm PV