Thành công của Đổi mới có vai trò đặc biệt quan trọng của ngành Dầu khí

Thành công của Đổi mới có vai trò đặc biệt quan trọng của ngành dầu khí (ảnh: Khai thác dầu khí tại mỏ Bạch Hổ)

Trước Đổi mới, đất nước đối mặt với tình trạng nghèo nàn, chiến tranh tàn phá nặng nề và khủng hoảng kinh tế - xã hội gay gắt vào cuối những năm 70, đầu những năm 80 của thế kỷ XX. Nền kinh tế vận hành theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung, với đặc điểm chính là Nhà nước quản lý bằng mệnh lệnh hành chính và hệ thống chỉ tiêu chi tiết, áp dụng cơ chế bao cấp trên cả nước từ sau khi thống nhất đất nước.

Quyết định Đổi mới của Đảng ta năm 1986 được xem như bước ngoặt quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Theo lời kể của ông Ngô Thường San, nguyên Tổng Giám đốc Tổng công ty Dầu khí Việt Nam, nay là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải khi tổng kết về thành tựu của Đổi mới đã nhắc đến hai yếu tố then chốt bảo đảm thành công là chính sách lương thực một giá và vai trò của ngành dầu khí.

Yếu tố quan trọng thứ nhất là lương thực được “một giá”. Cụ thể, trước Đổi mới, chế độ bao cấp đã hình thành “hai giá” đối với lương thực: một giá theo tem phiếu (thấp) và một giá trôi nổi trên thị trường (rất cao). Tình trạng này, cộng với chính sách ngăn sông cấm chợ, dẫn đến lương thực khan hiếm nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi thực hiện Đổi mới, cùng việc áp dụng các chính sách mở cửa kinh tế và giao khoán nông nghiệp, tình hình đã được giải quyết.

Bên cạnh đó, ngành dầu khí đã khẳng định vai trò là “lực đẩy vật chất” song hành cùng chính sách, là yếu tố không thể thiếu để các quyết sách Đổi mới đi vào thực tiễn.

Ở khía cạnh bảo đảm an ninh năng lượng, ông Ngô Thường San kể lại câu chuyện những năm 1980-1990. Do tình trạng thiếu hụt năng lượng trầm trọng, việc cúp điện diễn ra thường xuyên, 3-4 ngày mỗi tuần, cúp nước, đun nấu bằng củi… chất lượng cuộc sống rất thấp.

Tuy nhiên, việc khai thác và sử dụng dầu, khí đốt (LPG) đã góp phần cho công cuộc Đổi mới diễn ra nhanh chóng, giúp bảo đảm nguồn cung năng lượng thiết yếu, chấm dứt tình trạng cắt điện triền miên và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.

Ông San chia sẻ, con số 1 triệu tấn dầu từng là mơ ước của cả dân tộc, bởi ngay cả trong kháng chiến chống Mỹ, nước ta luôn có 2 triệu tấn dầu, 1 triệu tấn do Liên Xô giúp ở phía Bắc và 1 triệu tấn của Mỹ ở miền Nam. Đến năm 1975 chỉ còn 1 triệu tấn của Liên Xô nhưng lúc đó cung cấp không đầy đủ nên vấn đề năng lượng cho sản xuất, sinh hoạt rất nan giải và cấp bách. Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng tâm sự với ông San rằng: “Ước gì làm sao sớm có được 1 triệu tấn dầu”.

Đến năm 1988, ngành dầu khí tiến hành khoan thử vỉa trở lại giếng BH-01 (mỏ Bạch Hổ), dòng dầu lưu lượng cao được phát hiện. Khi ông Ngô Thường San gọi điện ra Hà Nội báo tin, các đồng chí lãnh đạo quá vui mừng, hỏi lại nhiều lần vì sợ nghe nhầm.

Ở khía cạnh kinh tế, ông San nhận định, Đổi mới nghĩa rộng là hệ quả chính sách mới, nhưng không có tài chính không thể thực hiện được. Dầu khí chính là lực đẩy vật chất quan trọng song hành chính sách, góp phần quan trọng bảo đảm thành công của cuộc Đổi mới.

Trong đó, đóng góp cho ngân sách của dầu khí là rất lớn, có thời kỳ, dầu khí đóng góp cho ngân sách Nhà nước tới 30%, chỉ đứng sau hai đầu tàu kinh tế là TP Hồ Chí Minh và Hà Nội. Chính vì là một nguồn thu lớn, khi ngân sách Nhà nước gặp khó khăn, lãnh đạo Đảng và Nhà nước thường nghĩ ngay đến dầu khí và giao bổ sung chỉ tiêu để ngành bù đắp thiếu hụt. Như năm 1998, khi cơn bão số 5 càn quét từ miền Trung vào tới Cà Mau, ảnh hưởng rất lớn, Thủ tướng Phan Văn Khải đã đề nghị Petrovietnam cố gắng vượt mức kế hoạch để có thêm nguồn tiền khẩn khôi phục và khắc phục hậu quả thiên tai.

Hơn thế nữa, khi chúng ta chưa có dầu, thời kỳ năm 1984-1986 (giai đoạn đổi tiền), đất nước rơi vào tình trạng khủng hoảng tiền tệ rất trầm trọng. Giá trị đồng đôla tại Việt Nam tăng phi mã, lạm phát 3 con số. Tuy nhiên, khi bắt đầu có dầu, lạm phát được chặn ngay lập tức, xuống chỉ còn 1 con số. Dầu khí cũng là ngành đem ngoại tệ đầu tiên về cho đất nước, giải quyết tình trạng khan hiếm ngoại tệ lúc bấy giờ.

Cùng với đó, dầu khí là ngành đi đầu trong chính sách mở cửa và hợp tác quốc tế. Ngay từ năm 1975, ngành đã hợp tác với nước ngoài và việc phát hiện dầu trong đá móng đã thu hút sự quan tâm của nhiều công ty dầu khí quốc tế. Sự hợp tác quốc tế sớm đã giúp ngành dầu khí nhanh chóng áp dụng các mô hình công nghiệp hiện đại, chuyên nghiệp và nhiều quy tắc kinh doanh quốc tế như hợp đồng EPC. Điều này đóng góp quan trọng vào việc hình thành và phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường và đẩy mạnh hội nhập quốc tế của đất nước.

Ông Ngô Thường San chia sẻ về vai trò của dầu khí trong công cuộc Đổi mới đất nước

Ông Vũ Quang Nam, nguyên Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam khẳng định: Dầu khí là ngành công nghiệp có vai trò cực kỳ quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân, xuyên suốt từ những năm 90 khi đất nước còn đối mặt với lệnh cấm vận và khủng hoảng kinh tế cho đến tận ngày nay. Sở dĩ như vậy, bởi đây là ngành công nghiệp hiện đại, mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn. Hiện nay, ngành dầu khí vẫn duy trì tỷ trọng đóng góp lớn vào ngân sách Nhà nước, giúp ổn định tài chính vĩ mô. Cùng với đó, dầu khí là nguồn thu ngoại tệ đặc biệt quan trọng. Khác với nhiều ngành xuất khẩu khác (mà Nhà nước chỉ thu về tiền thuế), với dầu khí, toàn bộ ngoại tệ thu về từ việc bán dầu thô được nộp vào ngân sách Nhà nước.

Công cuộc Đổi mới đã giúp Việt Nam thoát khỏi nghèo khó, ổn định xã hội và phát triển mạnh mẽ. Ngành dầu khí không chỉ đóng góp những tấn dầu, mét khối khí mà còn là cơ sở vật chất và vốn liếng ngoại tệ then chốt, là động lực để các chính sách Đổi mới có thể thành công, nâng cao chất lượng cuộc sống và vị thế đất nước.

Tiếp nối lịch sử, xuyên suốt 64 năm truyền thống của ngành và 50 năm hình thành, phát triển của Petrovietnam, ngành luôn khẳng định là động lực và đầu tàu kinh tế; thực hiện được mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh về một ngành dầu khí mạnh. Petrovietnam thực hiện sứ mệnh quốc gia thông qua việc bảo đảm vững chắc 5 “An” về năng lượng, kinh tế, lương thực, quốc phòng và an sinh xã hội. Nhờ đó, Petrovietnam đã xây dựng được vị thế hàng đầu với những thành tựu ấn tượng với “5 Nhất” về quy mô tài sản (vượt 1 triệu tỉ đồng), đóng góp ngân sách (bình quân 160 nghìn tỉ đồng/năm), lợi nhuận, giải thưởng khoa học công nghệ và dẫn đầu về công tác an sinh xã hội. Với tinh thần trách nhiệm cao, bản lĩnh tiên phong, Petrovietnam không ngừng nỗ lực, luôn đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên hàng đầu, đồng hành thực hiện các nhiệm vụ của đất nước, xứng đáng là một doanh nghiệp dân tộc vì lợi ích quốc gia.

PVEP củng cố nền tảng cho chiến lược phát triển dài hạn

PV Drilling phát động quyên góp ủng hộ đồng bào miền Trung và Tây Nguyên

Petrovietnam - “Ngọn lửa tiên phong” nơi cực Nam Tổ quốc

Mai Phương