Cần cơ chế rõ ràng để Petrovietnam phát triển và thực hiện thành công dự án điện hạt nhân

Cần hành lang pháp lý rõ ràng và đầy đủ cho Petrovietnam

Theo TS Nguyễn Hùng Dũng, để Petrovietnam hiện thực hóa khát vọng phát triển trở thành tập đoàn công nghiệp - năng lượng hàng đầu khu vực, bên cạnh sự nỗ lực nội tại, Petrovietnam cần có sự hỗ trợ và chỉ đạo đồng bộ từ các cấp, đặc biệt là từ phía Chính phủ.

TS. Nguyễn Hùng Dũng: việc thiết kế và thực thi các chính sách tài chính hỗ trợ là điều kiện tiên quyết để các dự án lớn được triển khai thành công

“Chính phủ cần xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách cụ thể, rõ ràng với khung hành lang pháp lý chặt chẽ để Petrovietnam chủ động triển khai các chiến lược phát triển. Chẳng hạn như các cơ chế về tiền lương, tiền thưởng, phân cấp, phân quyền... Những yếu tố này sẽ giúp Petrovietnam chủ động hơn trong việc tuyển dụng chuyên gia có kinh nghiệm, thu hút nhân tài, để xây dựng chiến lược cũng như trong công tác tổ chức, thực hiện và triển khai các dự án”, TS Nguyễn Hùng Dũng nhấn mạnh.

Đặc biệt, đối với các dự án có tổng mức đầu tư lớn, công nghệ tiên tiến, yêu cầu về kỹ thuật, chất lượng cao và tiến độ đặc biệt khắt khe, việc cho phép Petrovietnam được chỉ định thầu để lựa chọn được những nhà thầu có năng lực mạnh về tài chính và kinh nghiệm chuyên sâu là rất cần thiết. Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án, đồng thời tạo động lực cho đội ngũ cán bộ kỹ thuật nâng cao năng lực chuyên môn.

Trong thời gian qua, các đơn vị thành viên của Petrovietnam, tiêu biểu là PTSC, đã bước đầu gặt hái thành công trong lĩnh vực năng lượng tái tạo như điện gió ngoài khơi. Tuy nhiên, TS Nguyễn Hùng Dũng cho rằng, để đi xa hơn, Petrovietnam cần được hỗ trợ bởi một hệ thống cơ chế chính sách đầy đủ và phù hợp.

“Hiện nay, các quốc gia trong khu vực đều có cơ chế rất rõ ràng để hỗ trợ doanh nghiệp trong nước phát triển năng lượng sạch, chẳng hạn như trợ giá, hỗ trợ vốn hoặc yêu cầu về tỷ lệ nội địa hóa dịch vụ, hay bắt buộc doanh nghiệp nước ngoài phải liên kết với doanh nghiệp trong nước. Chúng ta vẫn chưa có những quy định như vậy”, TS Nguyễn Hùng Dũng nêu rõ.

Điều này không chỉ tạo ra rào cản cho việc mở rộng thị phần của Petrovietnam trên thị trường nội địa và quốc tế, mà còn hạn chế khả năng thu hút đầu tư và chuyển giao công nghệ. Do đó, cần thiết phải sớm ban hành các chính sách hỗ trợ rõ ràng cho Petrovietnam và các đơn vị thành viên tham gia sâu hơn vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, hydrogen, điện gió...

Tháo gỡ bài toán vốn cho phát triển điện hạt nhân

Một trong những trở ngại lớn nhất trong quá trình triển khai các dự án năng lượng hiện nay chính là vấn đề huy động vốn. Với các dự án có quy mô lớn và yêu cầu kỹ thuật cao như xây dựng nhà máy điện hạt nhân, nguồn vốn trong nước thường không đủ để đáp ứng. Theo TS Nguyễn Hùng Dũng, đây là lúc Chính phủ cần đóng vai trò hỗ trợ thông qua các cơ chế tài chính phù hợp.

TS Nguyễn Hùng Dũng trong chuyến công tác trên giàn khoan.

“Chính phủ cần xem xét các giải pháp như bảo lãnh vay vốn, trợ giá, hỗ trợ thu xếp tài chính để doanh nghiệp có thể thực hiện các dự án trọng điểm. Đặc biệt, cơ chế bảo lãnh cho các hợp đồng EPC hay PPA là rất quan trọng để tạo niềm tin cho các đối tác tài chính quốc tế”, TS Nguyễn Hùng Dũng chia sẻ.

Việc thiếu cơ chế bảo lãnh đồng nghĩa với việc các đối tác sẽ không dám rót vốn, hoặc đưa ra những điều kiện ngặt nghèo, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả đầu tư. Vì vậy, việc thiết kế và thực thi các chính sách tài chính hỗ trợ là điều kiện tiên quyết để các dự án lớn được triển khai thành công.

Liên quan đến việc Petrovietnam được giao nhiệm vụ triển khai dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2, TS Nguyễn Hùng Dũng cho rằng đây là một quyết định mang tính lịch sử, thể hiện niềm tin rất lớn của Chính phủ đối với năng lực của Petrovietnam.

“Tuy nhiên, để triển khai thành công cần các cơ chế cụ thể cho Petrovietnam từ khâu tuyển dụng, đào tạo nhân lực, đến các chính sách đặc thù về tài chính, kỹ thuật, bảo lãnh hợp đồng...”, TS Nguyễn Hùng Dũng phân tích.

Với các hợp đồng EPC trị giá hàng tỷ USD, các nhà cung cấp quốc tế thường yêu cầu đặt cọc, ứng trước vốn - điều này đòi hỏi phải có cơ chế bảo lãnh của Chính phủ. Nếu không, sẽ rất khó để Petrovietnam đàm phán thành công và triển khai dự án.

Để bảo đảm tính khả thi của dự án điện hạt nhân, TS Nguyễn Hùng Dũng đã đề xuất một số giải pháp, cụ thể: Thứ nhất, Chính phủ nên cung cấp cơ chế bảo lãnh cho các khoản vay quốc tế, hợp đồng EPC và hợp đồng mua bán điện (PPA), từ đó củng cố niềm tin của các tổ chức tài chính.

Thứ hai, cần ưu tiên tiếp cận nguồn vốn ODA và tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các quốc gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực điện hạt nhân, IAEA, WB và ADB để nhận hỗ trợ kỹ thuật và tài chính.

Thứ ba, chính sách ưu đãi đầu tư, bao gồm miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu thiết bị công nghệ cao và tiền thuê đất, sẽ khuyến khích sự tham gia của các nhà đầu tư.

Thứ tư, việc thành lập Quỹ phát triển điện hạt nhân, được tài trợ từ nguồn thu dầu khí, năng lượng tái tạo hoặc ngân sách nhà nước, sẽ hỗ trợ giai đoạn đầu tư.

Và cuối cùng, cần huy động đầu tư tư nhân thông qua mô hình đối tác công - tư (PPP) và xây dựng cơ chế chia sẻ rủi ro hợp lý giữa Nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân.

Dù thách thức còn nhiều, TS Nguyễn Hùng Dũng khẳng định niềm tin rằng với truyền thống, kinh nghiệm và khát vọng chinh phục công nghệ mới, Petrovietnam hoàn toàn có thể thực hiện thành công dự án điện hạt nhân nếu có sự đồng hành mạnh mẽ từ phía Nhà nước.

“Điều quan trọng nhất là phải có chính sách rõ ràng, minh bạch để đội ngũ lao động yên tâm thực hiện nhiệm vụ. Vì đây là lĩnh vực hoàn toàn mới, đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao và yêu cầu an toàn tuyệt đối. Nếu không có đầu tư bài bản ngay từ đầu thì sẽ rất khó thành công”, TS Nguyễn Hùng Dũng nhấn mạnh.

Đình Khương