Cần cơ chế thuế đột phá để xăng sinh học E10 cạnh tranh và phát triển bền vững

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng xanh và thực hiện cam kết giảm phát thải ròng về “0” vào năm 2050, việc hoàn thiện chính sách thuế và cơ chế hỗ trợ cho nhiên liệu sinh học, đặc biệt là xăng E10, trở nên cấp thiết. Tuy nhiên, để loại nhiên liệu thân thiện môi trường này thực sự phát triển, cạnh tranh được với xăng khoáng và được người dân tin dùng, trao đổi với PetroTimes Ths Nguyễn Văn Được Tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, UV thường Trực BCH Hội tư vấn thuế Việt Nam cho rằng cần có chính sách thuế đủ hấp dẫn cho doanh nghiệp và minh bạch với người tiêu dùng.

Chính sách thuế cần đủ hấp dẫn để tạo thị trường cho xăng E10

PV: Theo ông, đâu là vai trò của xăng sinh học E10 trong chiến lược giảm phát thải và chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam? Từ góc độ chính sách thuế, ông đánh giá thế nào về khả năng cạnh tranh của xăng sinh học E10 so với xăng khoáng truyền thống?

ThS. Nguyễn Văn Được: Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh lộ trình giảm phát thải ròng về “0” vào năm 2050, xăng sinh học E10 có vai trò rất quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh. Mặc dù chỉ giúp giảm phát thải CO₂ từ 3–7%, nhưng E10 là bước đi trung gian phù hợp, vừa thay thế vừa bổ trợ cho xăng hóa thạch – đặc biệt trong giai đoạn mà phương tiện sử dụng điện, hydro xanh chưa thể phổ biến rộng rãi.

Ths Nguyễn Văn Được - Tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, UV thường Trực BCH Hội tư vấn thuế Việt Nam.

Điểm đáng chú ý là E10 có tính khả thi cao với Việt Nam, bởi nguồn nguyên liệu sản xuất ethanol chủ yếu đến từ các phế phẩm nông nghiệp như sắn, ngô, mía… Điều này giúp tận dụng lợi thế nền nông nghiệp trong nước, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, nâng cao giá trị nông sản và góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Tuy nhiên, hiện chính sách thuế cho xăng sinh học E10 chưa thực sự bài bản, chưa tạo ra ưu thế cạnh tranh so với xăng khoáng. Trong khi chi phí sản xuất E10 cao hơn, các ưu đãi về thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hay thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt vẫn chưa được triển khai đồng bộ. Đồng thời, cần có chính sách ưu đãi cho khâu vận chuyển, logistics và bảo đảm nguồn cung nguyên liệu phục vụ sản xuất xăng sinh học E10. Vì vậy, cần sớm có một chính sách thuế hấp dẫn, rõ ràng và ổn định vừa hỗ trợ doanh nghiệp, vừa minh bạch cho người tiêu dùng để hình thành thị trường bền vững cho xăng sinh học.

Cần ưu đãi đột phá để khuyến khích sản xuất và tiêu dùng xăng E10

PV: Theo ông, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng sinh học nên được thiết kế theo hướng nào để phản ánh đúng “đóng góp môi trường” và khuyến khích doanh nghiệp mở rộng sản xuất?

ThS. Nguyễn Văn Được: Mục tiêu của thuế tiêu thụ đặc biệt là hạn chế sử dụng các sản phẩm gây tác động tiêu cực tới môi trường. Với xăng sinh học E10 vốn thân thiện hơn, phát thải thấp hơn nên việc áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt thấp hơn hoặc miễn, giảm có thời hạn là cần thiết.

Khi thuế giảm, giá bán lẻ E10 sẽ hạ xuống, kéo theo nhu cầu tiêu dùng tăng, tạo động lực cho doanh nghiệp mở rộng sản xuất. Đây là “lợi ích ba bên”: Nhà nước giảm phát thải, người dân mua được xăng rẻ hơn, còn doanh nghiệp tăng doanh số, mở rộng thị trường. Chính sách thuế nếu được thiết kế hợp lý sẽ là công cụ kinh tế hữu hiệu để điều tiết tiêu dùng, thay đổi hành vi xã hội theo hướng xanh hơn, bền vững hơn.

Bộ Công Thương đã đề xuất bắt buộc sử dụng xăng sinh học từ ngày 1/1/2026, thay thế hoàn toàn cho xăng khoáng (Ảnh: ĐK).

PV: Với các doanh nghiệp pha chế, phân phối E10, theo ông cần ưu đãi thế nào để họ mạnh dạn đầu tư hệ thống hạ tầng và mở rộng sản xuất?

ThS. Nguyễn Văn Được: Tôi cho rằng cần có chính sách ưu đãi thuế TNDN tương tự như đối với năng lượng tái tạo, tùy theo mức độ đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải. Đồng thời, cần cho phép doanh nghiệp khấu hao nhanh tài sản đầu tư, tính chi phí nghiên cứu – phát triển (R&D) được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW và Nghị quyết 198/2025/QH15.

Hiện nay, Việt Nam chưa có thị trường ethanol nhiên liệu ổn định, nên trong giai đoạn đầu, cần miễn hoặc giảm thuế nhập khẩu ethanol để doanh nghiệp có nguồn cung ổn định, giảm chi phí đầu vào. Khi chuỗi sản xuất nội địa đủ mạnh, Nhà nước có thể điều chỉnh dần chính sách để đảm bảo cạnh tranh công bằng và phát triển bền vững.

Đề xuất cơ chế thuế mang tính “đột phá” trong 3–5 năm tới

PV: Từ kinh nghiệm quốc tế, ông có đề xuất gì về cơ chế thuế ưu tiên mang tính đột phá mà Việt Nam nên áp dụng trong 3–5 năm tới để thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ xăng sinh học E10?

ThS. Nguyễn Văn Được: Để tạo cú hích mạnh mẽ cho thị trường xăng sinh học, Việt Nam cần một gói chính sách thuế mang tính đột phá trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm quốc tế và điều kiện thực tế trong nước. Tôi đề xuất bốn nhóm giải pháp chính như sau:

Thứ nhất, giảm hoặc miễn các loại thuế như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường và thuế bình ổn giá xăng dầu cho các doanh nghiệp sản xuất, phân phối E10 trong giai đoạn 3–5 năm. Đây là cách giúp E10 có lợi thế cạnh tranh ngay từ đầu, khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư.

Thứ hai, áp dụng ưu đãi thuế TNDN theo lộ trình 5–10 năm, kết hợp với cơ chế khuyến khích R&D cho phép tính 200% chi phí nghiên cứu, đổi mới công nghệ được khấu trừ thuế. Điều này giúp doanh nghiệp chủ động nâng cao công nghệ, giảm chi phí sản xuất và cải thiện chất lượng nhiên liệu.

Thứ ba, cần ưu đãi thuế, phí cho khâu logistics và nguyên liệu đầu vào, bao gồm thu gom, vận chuyển, bảo quản và chế biến phế phẩm nông nghiệp. Nếu không hỗ trợ tốt khâu này, chi phí sản xuất E10 sẽ tăng cao, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh.

Thứ tư, xây dựng chính sách tổng thể liên kết “4 nhà” bao gồm: Nhà nước, doanh nghiệp, nông dân và người tiêu dùng. Đây là giải pháp căn cơ để đảm bảo chuỗi giá trị khép kín, giúp sản xuất – phân phối – tiêu dùng E10 vận hành hiệu quả, mang lại lợi ích cho cả nền kinh tế.

Xin cảm ơn ông!

Hà Nội, Hải Phòng: Ngày mai 1/8 bắt đầu thí điểm bán xăng sinh học E10

Đề xuất giảm thuế nhập khẩu ưu đãi xuống 10% đối với một số chế phẩm xăng

Vì sao Bộ Tư pháp đề nghị bổ sung quy định mức thuế BVMT ưu đãi đối với xăng sinh học?

Đình Khương