Chính phủ quyết siết chặt quản lý năng lượng
Việc lãng phí năng lượng trong sản xuất dẫn đến hiệu suất lao động thấp, giá trị thặng dư kém là vấn nạn trong nhiều năm qua của nền kinh tế nước ta. Nhiều doanh nghiệp cả nhà nước và tư nhân đều tìm đủ mọi nguyên nhân như thiếu vốn, không đủ nhân lực tiếp nhận công nghệ… để “trốn tránh” đầu tư nâng cấp thiết bị sản xuất, tiết kiệm năng lượng.
 |
| Ngành sản xuất thép của Việt Nam vẫn còn nhiều nhà máy sử dụng công nghệ của thập niên 90. |
Đơn cử như cả nước ta hiện có 32 nhà máy đang luyện cán thép thì chỉ có 4 nhà máy áp dụng công nghệ hiện đại của các nước G7. Đó là thép Việt Ý, Thép Việt, Tổng công ty thép Việt Nam, Hòa Phát, đều đầu tư xây dựng sau năm 2005. Chúng ta cũng chỉ có 10 nhà máy công nghệ trung bình, có cải tiến rồi và hiện vẫn phải cải tiến tiếp mới đạt mức tiên tiến của thế giới. Còn lại, 18 nhà máy có công nghệ rất lạc hậu, công suất sản xuất thép nhỏ, cỡ 10-20 vạn tấn/năm, trong đó có cả nhà máy của Nhà nước và tư nhân, xây dựng từ những năm 90 của thế kỷ trước.
Ở đây phải nói thêm, chênh lệch về tiêu hao nhiên liệu, năng lượng giữa 2 “cấp” công nghệ thép là rất lớn. Ví dụ, ở 4 nhà máy thép hiện đại trên, khi cán thép, họ chỉ tiêu hao 30kg dầu/tấn, thì các nhà máy lạc hậu, vẫn có nơi tiêu hao tới 60-70kg dầu/tấn. Về điện cũng thế, một lò luyện hiện đại chỉ tiêu hao 350-400 kWh/tấn,nhưng giờ vẫn còn có những nhà máy tiêu hao tới 600 kWh/tấn.
Chênh lệch gấp đôi về tiêu hao năng lượng như thế thì sẽ báo động một điều rằng, các doanh nghiệp phải cải tiến kỹ thuật mạnh. Nếu không, cứ cạnh tranh sòng phẳng thì họ sẽ phải đóng cửa. Ngoài ra, ngay trong nước, nếu doanh nghiệp cứ tiêu thụ điện cao như thế, đất nước càng thiếu điện, giá điện sẽ không giữ mãi được, rồi sẽ phải tăng thì sớm muộn doanh nghiệp đó cũng không trụ nổi vì giá thành cao.
Theo Quyết định số 1881/QĐ-TTg ngày 9/11/2021 (Phó Thủ tướng Lê Văn Thành ký), Chính phủ ban hành Danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm năm 2020. Trong đó, tổng số cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm năm 2020 trên toàn quốc là 2.961 cơ sở, trong đó có 2.480 cơ sở sản xuất công nghiệp, 13 cơ sở sản xuất nông nghiệp, 80 đơn vị vận tải, 388 công trình xây dựng. Đây là quyết định có tính đột phá trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, chấm dứt việc thất thoát năng lượng và góp phần quan trọng để tăng hiệu quả lao động sản xuất tại Việt Nam.
Theo đó, Chính phủ giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp các bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức quản lý hoạt động sử dụng năng lượng của các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm theo quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và Nghị định số 21/2011/NĐ-CP ngày 29/3/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp các bộ, ngành liên quan và UBND các tỉnh, thành phố thuộc trung ương tổ chức cập nhật và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành danh sách cơ sở trọng điểm để công bố trước ngày 31/3 hằng năm.
UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan tại địa phương thông báo cho các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm trên địa bàn và tổ chức quản lý, theo dõi thực hiện các chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đối với các cơ sở. Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tại địa phương kiểm tra, rà soát, lập danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm trên địa bàn; tổng hợp gửi Bộ Công Thương trước ngày 1/2 hằng năm.
Các tập đoàn, tổng công ty nhà nước có nhiệm vụ yêu cầu các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm là thành viên thuộc phạm vi quản lý của đơn vị mình thực hiện các nhiệm vụ về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả theo quy định của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, thực hiện báo cáo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi cơ sở đặt trụ sở, đồng thời báo cáo tập đoàn, tổng công ty để tổng hợp báo cáo Bộ Công Thương. Tổ chức rà soát, cập nhật danh sách các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm thuộc phạm vi quản lý của đơn vị mình; tổng hợp gửi Bộ Công Thương trước 1/2 hằng năm.
Các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm có trách nhiệm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ quy định tại Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và Nghị định số 21/2011/NĐ-CP ngày 29/3/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.
Có thể thấy rằng, việc Chính phủ chính ban hành Danh sách cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, tiến tới kiểm soát chặt chẽ năng lượng trong sản xuất công - nông - vận tải - xây dựng là "dấu chấm hết" cho các nhà máy vẫn đang sử dụng công nghệ lạc hậu, lãng phí năng lượng. Đã đến lúc cần chấm dứt tình trạng "bỏ thì thương, vương thì tội" đối với các đơn vị lạc hậu, trì trệ trong quản trị năng lượng.
Tùng Dương
